Yumurtalık Kistleri (over kisti) Yumurtalık kisti nedir? Yumurtalığın içinde, içi sıvı dolu keselerdir. Yumurtalıklar kadın üreme sisteminin bir parçası olup sağda ve solda birer adet olmak üzere iki tanedirler. Kadınlık hormonları olan estrojen ve progesteronu salgılarlar ve yumurta üretirler.
Şekil 1 RAHİM ve YUMURTALIK (OVER) Nasıl oluşurlar? Yumurtalık kistleri (over kistleri) sık görülürler ve 1- fonksiyonel ve 2-anormal olmak üzere iki tipte karşımıza çıkarlar. Fonksiyonel kistler oldukça sık görülür ve normal yumurtalık fonksiyonlarında oluşan bir aksaklıktan kaynaklanırlar. Follikül kistleri ve korpus luteum kistleri bu gruptadır. Follikül kisti: yumurtalıkta yumurtanın gelişmesi sürecinde içinde büyüdüğü follikülün çatlamaması ve büyümeye devam etmesi ile oluşur.
Şekil 2 FOLLÜKÜL KİSTİ Korpus luteum kisti: yumurtlama gerçekleştikten sonra oluşan korpus luteum adı verilen hormon salgılayan oluşumun içine kanama olması ve sıvı birikmesi ile oluşur Şekil 3 KORPUS LUTEUM KİSTİ Fonksiyonel kistler menopozdan sonra oluşmazlar. Anormal kistler: normal dışı hücre çoğalması söz konusudur. %95 vakanın kanser ile alakası yoktur, ancak %5 kadar vaka kanserle ilişkilidir. En sık görülen türü dermoid kisttir. Bu kistin içi yağlı bir madde ile doludur ve saç, kemik, kıkırdak ve sinir dokusu gibi dokuları da içerir. Kist adenomlar: yumurtalığın yüzeyindeki hücrelerden gelişirler. Genellikle iyi huyludurlar, bazen çok fazla büyüyerek ağrıya neden olabilirler. Endometrioma: endometrium adı verilen rahmin iç tabakasının rahim dışında büyümesi sonucu oluşurlar. Bu kistlerin dokusu kadındaki hormonal değişikliklere cevap verir ve her ay kist içine kanar. Böylece bu kistler aydan aya giderek büyürler. İçindeki kanın beklemesi sonucu bu kan giderek koyu kıvamlı bir hale gelir. Bu tip kistlere çikolata kisti de denilir. Bu tip kistler özellikle adet döneminde ve cinsel ilişki sırasında ağrı yapabilirler.
Şekil 4 ÇİKOLATA KİSTİ BELİRTİLER: Çoğu yumurtalık kisti, küçüktür ve belirti vermez. Bunlar zaman içinde genellikle kaybolup giderler. Bazı kistler ise kistin patlaması, kist içine kanama olması veya kistin sapı etrafına dönmesi ( torsiyon) sonucu dolaşımı bozulduğu için belirti verebilir. Karın boşluğunda hissedilen keskin veya künt bir ağrı oluşturabilirler veya cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olabilirler. Bazı kistler kanser nedeni ile oluşabilir. Genç kadınlarda kanser riski oldukça az iken yaşla birlikte bu risk giderek artar. Yumurtalık kanseri erken aşamalarda hiç belirti vermezken bazı müphem uyarı işaretleri oluşabilir. Bunlar aşağıda sıralanmıştır • Karında büyüme • İnatçı mide yanmaları ve bulantı • İştah azalması • Kabızlık • Gaz • İdrara sık çıkma TEŞHİS Yumurtalık kistleri sıklıkla rutin kadın doğum muayenesi sırasında teşhis edilirler. Böyle bir kist tespit edildiğinde doktorunuz ilave bir takım testler yaparak tedavinizi planlayacaktır. Ultrason: ses dalgalarından faydalanarak elde edilen görüntülerle durumunuz değerlendirilir. Laparoskopi: ışıklı bir aletle karın boşluğuna girilerek gözlem yapılır. Aynı metot kullanılarak kistinizin tedavisi de yapılabilir. Kan testleri: “tümör marker” ı denilen ayraçlara bakılarak kistin tabiatı hakkında yorum yapılmaya çalışılır.
TEDAVİ Kistiniz herhangi bir belirti vermiyorsa doktorunuz birkaç ay sürecek bir takip programı önerebilir, çoğu fonksiyonel kist bu süreçte kendiliğinden kaybolacaktır. Eğer kist sizde birtakım sıkıntılar yaratıyorsa veya büyük ise, doktorunuz cerrahi girişim önerebilir. Yapılacak cerrahi girişimin tipi ve büyüklüğü bazı faktörlere göre değişiklik gösterir. • Kistin büyüklüğü ve tipi • Sizin yaşınız • Belirtiler • Çocuk isteyip istememeniz cerrahi girişimin şeklini belirlemede birer faktördür. Bazı durumlarda yumurtalığa bir zarar vermeden sadece kist alınabilir ( kistektomi) bazı durumlarda ise kist ile birlikte bir veya iki yumurtalığınızın alınması gerekebilir. Doktorunuz ameliyata girip karın içini görmeden ne tip bir ameliyat yapacağını size tam olarak söyleyemez. Netice olarak: Yumurtalık kistleri üreme çağındaki kadınlarda sık görülürler. Çoğu kist zararsızdır ve kendiliğinden kaybolur, fakat doktorunuz bu kistleri takip ederek kistlerin büyümediğinden ve kendiliğinden kaybolduklarından emin olmak isteyecektir. Sizde de yumurtalık kisti varsa, endişelerinizin olması doğaldır. Endişelerinizi doktorunuzla paylaşınız ve size önerilen takip veya tedavi protokolüne uyunuz.
