Vaginal kuruluk vaginada salgı azalması veya yokluğu anlamına gelir. Özellikle menopoz sonrası dönemde çok sayıda kadın vaginal kuruluk nedeni ile doktora başvurmaktadır. Vaginal kuruluk durumunda cinsel ilişkide ağrı ve rahatsızlık, vaginada yanma, sızlama, sık idrara gitme gibi şikayetler görülür, hatta bazı durumlarda ilişki gerçekleşemez.
Sağlıklı bir cinsel ilişkide sağ ve sol vagen girişinde bulunan Bartholin bezlerinden sümüksü kıvamda mukus salgılanmakta ve vagina kayganlığı sağlanmaktadır. Kadınlarda hormonal döngü sırasında yumurtalıklardan salgılanan östrojen, progesteron gibi hormonlara bağlı olarak vaginada birtakım değişiklikler olur. Kadınlarda östrojen hormonu vagina duvarının kalınlaşmasını sağlar. Salgılanan hormonların ile birlikte vagende bulunan bakteri ve virüs gibi mikroorganizmalar da vagen salgısını etkiler.
Vaginal kuruluk şikayeti ile başvuran hastalara detaylı bir tıbbi öykü alındıktan sonra jinekolojik muayene yapılarak bu kuruluğun nedeni tesbit edilir ve ona göre tedavi planlanır.
Vaginal kuruluk nedenleri:
Üreme çağındaki kadınlarda çeşitli vaginal enfeksiyonlarda, hormonal dengesizlik durumunda, hamilelik döneminde, doğum sonu emzirme döneminde, çeşitli hormonal ilaçlar kullanılırken ve cinsel uyarının yetersiz olduğu cinsel fonksiyon bozukluklarında vaginal kuruluk ile karşılaşılabilir. Ayrıca düşük doz doğum kontrol hapları, rahim sarkması, idrar kaçırma, yüksek tansiyon, önceden geçirilen vaginal operasyonlar ile vagene uygulanan kişisel bakım ürünleri, pudra gibi kimyasal maddeler de vaginal kuruluk yapan nedenlerdir. Adet gören kadınlarda yumurtalıkların da alındığı cerrahi sonrası cinsel ilişkide vaginal kuruluk sorunu yaşanabilir. Vaginal kuruluğun en önemli nedeni östrojen düzeyinin düşük olmasıdır. Menopoz dönemi ile süt veren emziren kadınlarda yumurtalıkların çalışmadığı dönemde östrojen eksikliğine bağlı olarak vaginal kuruluk şikayeti oldukça fazladır.
Diabetik kadınların büyük çoğunluğunda vaginal kuruluk olduğundan bir kısmında da diabete bağlı vaginal mantar enfeksiyonu geliştiğinden cinsel hayatları olumsuz yönde etkilenir.
Kanser tedavisi (kemoterapi-radyoterapi) alan kadınlarda da ileri derecede vaginal kuruluk gözlenir.
Antidepresan, Antihipertansiyon ve Antihistaminik ilaçlar cinsel uyarılma bozukluğu yaptığından vaginal kuruluğa neden olabilir.
Vaginal kuruluk tedavisi:
Menopozdan sonra östrojen eksikliğine bağlı vaginal kuruluk durumunda doktor kontrolü altında çeşitli şekillerde uygulanan östrojenli jel veya fitillerin vaginal kuruluğun önlenmesinde çok yararları olur. Menopoz dönemde kullanılan lokal veya sistemik östrojen tedavisi, atrofik (incelmiş) vaginadan kaynaklanan ilişki sırasında vaginal kuruluk ve vulvada yanma şikayetini ortadan kaldırır. Bu tedavi östrojen eksikliğine bağlı sık idrara çıkma şikayetini de azaltırken kadınların yaşam kalitesini artırır. Ayrıca Kegel egzersizleri olarak tanımlanan pelvik kasların kuvvetlendirilmesi ile genital bölgeye olan kan akımı artırılarak vaginal kuruluk önlenebilir. Ayrıca menopoz döneminde vazomotor semptomlar olarak tanımlanan ateş basması, sıkıntı, terleme gibi şikayetler ile osteoporoz tedavisinde kullanılan hormon replasman tedavisi (HRT) de vaginal kuruluğu önler. Ayrıca günümüzde tamamen bitkisel menşeli vagen PH'sını dengeleyen, allerji ve tahrişe neden olmayan, mikroplara karşı koruyucu bir takım jeller de vaginal kuruluk şikayeti olan kadınlara önerilmektedir.
