Uykuda diş gıcırdatma, uykuda dişlerin birbirine sürtülmesi veya artmış oranda çene sıkma ile şekillenen bir uyku hastalığıdır. Çeneyi kapatan kasların uykuda aşırı derecede çalışması ile açıklanmaktadır. Sağlıklı bireylerin çoğunda , uykuda iken, görevi ağız içi nemi sağlamak olan, ritmik çene kası hareketlerinin varlığı bilinmektedir. Uykuda diş gıcırdatma, bu normal aktivitenin aşırı oranda artması ve hastalık düzeyine ulaşması olarak açıklanmaktadır.
Çocuklarda daha sık görülmekle birlikte erişkinlerde de ortaya çıkabilir. Kadın ve erkeklerde eşit oranda görülür. Bu kişiler bazen gündüz uyanıklıkta da diş sıkar ancak bu durum uykuda diş gıcırdatma ile karıştırılmamalıdır ki, bu daha sıklıkla kadınlarda görülen başka bir hastalıktır. Genellikle psikolojik faktörler sıklığı ve şiddetini arttır.
Uykuda diş gıcırdatmanın en önemli belirtisi sabah çene ekleminde ağrı, dişlerde hassasiyet ve zaman içinde gelişen dişlerde ve çene ekleminde şekil bozukluğudur. Bu hastalarda sabahlar ortaya çıkan başağrısı dikkat çeken önemli bir ayrıntıdır. Hasta bazen diş gıcırdatma ile uyandığını söyleyebilir. Uykuda diş gıcırdatma sesi, hastayı gece gözleyen veya hasta ile uyuyan kişiler tarafından sıklıkla farkına varılır. Zaman içinde çene kasında hacim artışı gelişebilir.
Uykuda diş gıcırdatmanın birincil ve nedeni bilinmeyen bir uyku hastalığı olabileceği gibi başka hastalıklara veya uyku hastalıklarına ya da bazı ilaçlara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Huzursuz bacaklar sendromu, uykuda periyodik hareket bozukluğu, uyku apne sendromu ve REM uykusu davranış bozukluğu gibi birincil uyku hastalıklarına sıklıkla eşlik eder. Bu hastalıklarda, uykuda ortaya çıkan anormal solunum olayları veya kol bacak hareketleri diş gıcırdatmaya yol açabilir. Bu durumlarda, birincil uyku hastalığının tedavisi uykuda diş gıcırdatmanın de ortadan kalkmasını sağlayacaktır.
Psikososyal faktörler ve özellikle artmış gerginliğin uykuda diş gıcırdatmayı tetiklediği bilinmekle birlikte, bu ilişkide rol alan mekanizmalar henüz aydınlatılamıştır. Tanıda birincil mi yoksa başka bir uyku hastalığına ikincil olarak mı ortaya çıktığını belirlemek için uyku tekiki yapılmalıdır.
Tedavisi, dişleri ve çene eklemini korumak üzere çene ve diş tedavi yaklaşımları başta olmak üzere, davranışsal ve ilaç tedavileri kapsar.
Uykuda diş gıcırdatması olan hastalarda çene eklemi ve dişleri korumaya yönelik diş ve çene yapısına uygun, özel olarak hazırlanmış ağız içi apereylerin kullanımı önerilmektedir. Bu apereyler, üst ve alt çene kemik arkı kavrayarak dişlerin birbirine temasını engelller ve gece tüm uyku süresince kullanılır.
İlaç tedavilerinin yanısıra , son yıllarda, çene kasına uygulanan botoks uygulamasının uykuda diş gıcırdatmada etkili olduğu gösterilmiştir. Birçok hastada ilk tercih edilen tedavi olarak düşünülmektedir.
