STRES KONUSUNDA NELER BİLİYORSUNUZ ?-1
STRES, tüm psikolog, psikiyatrist ve alandan uzmanlarca 'ÇAĞIMIZIN PSİKOLOJİK RAHATSIZLIĞI' olarak, kabul edilmiştir. Bu nedenle, ben çağımızın psikolojik rahatsızlığı olan STRES konusunda aydınlatıcı açıklama yapmak ve bilgi vermek istiyorum. Kırsal yörelerden büyük kentlere göç eden,aile bireylerinin, yeni ortamlara uyum sorunları şehirlerimizin yapısı ' İnsan ilişkileri, hava kirliliği, yaşam koşullarında değişiklik, sosyal ve duygusal ilişkilerde kısıtlama ve uzaklık, ve iletişim biçimleri, iş olanakları,ekonomik koşullar vb' kaynaklanan bir çok sorunlar yaşamalarına ve bu yeni ve alışılmadık, yaşam koşullarının üstesinden gelememe, çözüm üretememe, bu yeni koşullarla mücadele edememe , günlük sorunları çözemeyerek, biriktirmek ve defalarca düşünmek, en küçük olayları abartarak soruna dönüştürmek, yakınlarınız ve sevdikleriniz hakkında çevredekilerin düşüncelerinden ve dedikodulardan etkilenmek, gerçekle bağdaşmayan hayal ürünü kurgulara kaptımak, yersiz şüphelere kapılmak ve olmsuzluklara açık olmak, gereksiz kuşku ve kıskançlıklar, güvensizlikler yaşamak, baş başa olmak ve bunun dışında belirtmediğim bir çok sorun nedeniyle vb. faktörlerin günlük yaşamımızda düşüncelerimizde egemen olması bizi olumsuz etkilemesi sonucu; bu olumsuz koşullarla baş başa olan bireyin yaşamı baskı altına alınmakta, yaşama sevinci ve yaşamdan aldığı hazzın oranı düşerek, hayata, yaşama karşı olumlu düşüncelerin azalması sorunları yaşamakta yada ortaya çıkmaktadır.Kısacası tüm enerjisi bu tür olumsuz düşüncelere kiltlenmektedir.
Bütün bu olumsuz koşullar ve durumlarla boğuşan, bireylerde 'STRES' ' oluşmakta ve bireylerin Fizyolojik Güdü 'Dürtü' ve Sosyal Güdülerinin ve ihtiyaçlarının; ' 'Toplum içinde bir yeri olduğu,kendi kendini gerçekleştirmesi; fiziksel ve estetik,zihinsel, sosyal, kişisel vb. ihtiyaçlarının karşılanması ve bu ihtiyaçlarını bir şekilde karşılarken,yaptıklarının toplumca onay görmesi yada aile, çevre, toplum içinde bir yeri olduğu konusunda güvence duyması; sevgi, ilgi, saygı, onay, kabul vb. görmesi; kendini tehlikede hissetmemek, aile içinde bir yeri olduğuna inanması, güven ve öz güven duygusu gelişmiş olması .....”
Bireylerin, bu temel ihtiyaçlarının 'Fizyolojik ve Sosyal Güdüler' karşılanmaması, karşılanmasında güçlükler yaşanması oranında,daha farklı bir ifadeyle ' Bireylerde, STRES nedeni olan ve stresi tetikleyen faktörler arttıkça;; bireylerde STRES eğilimi artmaktadır.'
Yukarıda belirtilen faktörler, stresi tetikleyici koşullar olarak karşımıza çıkmaktadır. Daha doğrusu bireyler, yukarda belirttiğim olumsuz koşulları, yaşadıkları oranla doğru orantılı olarak; 'STRES' yaşamaktadırlar. Çağımızda stres oranı ve stres sürecinin uzunluğu ile ilişkili olarak da bir çok 'PSİKOSOMATİK' rahatsızlıklar tetiklenerek ortaya çıkmaktadır. İşte bu nedenle de 'ÇAĞIMIZIN PSİKOLOJİK RAHATSIZLIĞI YADA VEBASI olarak Stres bilinmektedir.
Aslında, stres her canlı varlığın, karşılaştığı olumsuz durumlarla baş etmek için verdiği doğal tepkilerdir. Bu yönü ile düşünüldüğünde her canlı için yaşamsal bir önem taşımaktadır. Hafif düzeydeki stres insanı eyleme geçirici güçtür. Bu nedenle yararlıdır.'Halk arasında, çok çabuk parlıyorsun yada sinirleniyorsun çok agresifsin vb sözler, bu anlamada kullanılmaktadır. ' İnsan yaşamla mücadele ederken, yaşamını olumsuz etkileyen ve tehlikeye düşüren durumlardan kurtulmak için tepkiler verir. Bu tepkiler her bireyin hafif derecede hissettiği heyecan, kaygı,stres gibi doğal tepkilerdir. Yüksek, yoğun ve şiddet düzeyi arttığı ve süreklilik kazandığı oranda tehlikelidir.
Şimdi strese yol açan ve stresi tetikleyen günlük bir olaydan örnek vermek istiyorum. Bu gibi benzeri olaylar yaşamımızın yaşam tarzımızın bir biçimidir. Aslında!...
' Bir gün önce çok güzel bir bahar havası, ertesi gün çok önemli randevularınız var. Sabah kalktınız, hava bulutlu ve basık 'Çok can sıkıcı' Duş alıyorsunuz. Saçınızı kurutup, tıraş olmak istiyorsunuz. Elektrikler kesik. Permatik ile tıraş olup kapıdan çıkıyorsunuz, 15. kattan aşağı ineceksiniz, ancak elektrikler kesik olduğu için merdivenleri kullanmak zorundasınız. 200 üzerinde merdivenden indikten sonra apartmandan çıkıyorsunuz. Arabanıza yöneliyorsunuz, akşam sağlam bıraktığınız arabanın sağ arka farını kırık buluyorsunuz, üstelik bir özür yazısı bile bırakılmamış. Trafikte bir yoğunluk bir yoğunluk, daha önce beş dakika beklediğiniz kavşaklarda 8-10 dakika bekleme durumunda kalıyorsunuz. Kahvaltı için her gün uğradığınız markete uğruyorsunuz. Tam kasada ödeme yaparken, makinenin kağıdı bitiyor. Kasiyer değiştirmek için sizi bekletiyor. Marketin park yerine geliyorsunuz 'orada istenmedik durumlarla karşılaşıyorsunuz'........ Bütün bu aksilikler ve olumsuzluklar yetmezmiş gibi hava kapalı ve çok bulutlu 'Karamsar ve iç bunaltıcı bir hava' . İş yerine varıyorsunuz. Kahvaltı yapıp, toplantı saati için çalışmalarınızı gözden geçirirken; iş yerinizin de elektrikleri kesilmez mi? Türkiye Elektrik Kurumunu arıyorsunuz.Arıza olduğu ancak ne zaman elektriklerin verilebileceği konusunda bilgi verilmiyor. 15-20 dakika sonra toplantı başlayacak. Projenizi, multumedia 'Sinevizyon Gösterimi' ile müşterilerinize sunmak ve onları ikna edebilmek için hazırlık yapmışsınız. ' Proje sunumu uzun süreceği için nootbookun şarjı bitip, sunm yarıda kalıp,rezil olabilirsiniz.' Toplantıyı iptal için müşteriyi arıyorsunuz. Yolda olduklarını söylüyorlar. Ne kadar şassız ve kötü bir gün! Toplantı saati gelip çatıyor ve müşteri de geliyor. Ancak elektrikler, hala kesik. Çay, kahve faslı ile süreyi uzatmyave zaman kazanmaya çalışıyorsunuz. İyiyedoğru ve lehiniz bir gelişme yok. Mola bitince, durumu açıklayarak, toplantının başka bir güne iptalini istiyorsunuz. Bir saat sonra Londra'ya uçacaklarını, iptalin mümkün olmadığını, ayrıca bu anlaşmanın, Londra ile bağlantılı olduğunu ve mutlaka bu gün projenin ele alınıp, görüşülmesi gerektiği belirtiliyor. Siz tüm hazırlıklarınızı 'A Planını' iptal ederek, Diz üstünden umutlarınızı pile bağlayarak, 'B Planı' gereği projeyi sunuyorsunuz. Ama sürenin yetersiz olacağı düşüncesi içinde müşteriyi ikna edeceğinizden, kendiniz de emin değilsiniz. Tam o sırada elektrikler geliyor. Tekrar A Planı devreye giriyor ve müşteri ile işi bağlıyorsunuz. 'Bu olay bu şekilde de sonuçlanmaya bilirdi. Aksilikler devam edebilirdi.' Günlük yaşamımızda bu ve bunun gibi olaylarla, evde, ailede, işte, arkadaş çevresinde vb. yoğun olumsuzluklarla karşılaşabilirsiniz.
İşte bu gibi olumsuz durum ve koşullar 'Bireyi etkilediğinde ve birey kendini tehlikede hissettiği her olayda...' STRES yaşanması doğaldır. Bu gibi olayların süresi uzadıkça ve yoğunluğu arttıkça STRES yaşamak kaçınılmazdır. Ancak bireyin kişilik yapısı, olaylarla baş etmedeki gücü, kendine hakim olması, stresin üstesinden gelmesi vb. her zaman ve her koşulda mümkün olmamaktadır. Bazen bu olumsuz koşullar gün için de devam ediyor ise hele hele çözmek istemenize ve çaba göstermenize rağmen; olayların akışı sizi aşıyor yada çaresiz durumlara düşerek, çözmek istemenize rağmen çözecek adımı atamıyorsanız.... Sizi aşan sorunları bil düşüncelerinizden uzaklaştırmayıp, atıp, tutmaya ve sorun haline getirmeye çaba gösteriyorsanız... İşte bu ve benzeri durumlarda stres kaçınılmaz olarak yakanıza sizi bırakmamak üzere yapışmıştır. Uzun süreli bu durumlarla karşılaşılan bireylerin mutlaka Psikolojik Yardım almaları yararlarına olacaktır.
Bütün bu yukarda belirtilen olay ve olumsuz durumlarda; organizmanın; tehlikelere karşı bu biyolojik tepkisi sonucu; kan basıncı yükselir. Çeşitli hormonlar faaliyete geçer ve özellikle adrenalin, hormon salgılar. Kısacası tehlikeye karşı , vücutta alarm sistemleri devreye girer ve harekete geçerler. Bireyler, tehlikeden uzaklaşmak, olay ortamlarından ayrılmak, bu tehlikeli ve olumsuz durumlardan kurtulmak için harekete geçer, mücadele eder, o koşullardan kurtulmak için çaba gösterirler. Organizmanın ilk tepkisi biyolojiktir., stresin bu biyolojik değişim sürecinde vücut ısısı düşer, kalp çarpıntıları artar,
eli,ayağı çözülür ,heyecanın tüm belirtileri gözlenebilir, hormonlar salgı ile faaliyete geçer vb. dış uyaranın organizma üzerindeki etkilerini gözlemleriz.Daha sonra, stres veren olay ve durumdan kurtulmak yada kaçmak veya mücadele etmek için çaba gösterir.
'Psikoterapi Sürecinin önemli boyutlarından biri' Stres durumunu sağlıklı ve organizmayı dış tehlikelere karşı, koruyucu yöntemlerle koruyamayan bireyde;stres bir çok psikosomatik rahatsızlıkların da eşlik etmesi kaçınılmaz hale gelmiştir. Stresin ortadan kaldırılarak, bireye zarar verici aşamaya gelmemesi ve diğer Psikolojik ve Psikosomatik rahatsızlıkları ortaya çıkmasını asgariye indirmek olmalıdır.
Stres durumu uzadığı oranda bireyin mücadele etme gücü azalır ve bu durumla orantılı psikosomatik rahatsızlıklar ortaya çıkar.
Stres durumu, bu aşamalara gelindiğinde çok dikkatli olunmalıdır. Asıl olan bu noktalara gelmeden gerekli psikolojik yardım alınması
Devam edecek: