Sarı nokta hastalığı (Yaşa Bağlı Maküla Dejenerasyonu) gözün merkezi görmesinden sorumlu 'maküla' ismi verilen bölgenin yapısının bozulması ve fonksiyonunu kaybetmesine neden olan bir hastalıktır.
Maküla, retina tabakasında ışığa duyarlı görme hücrelerinin en yoğun olarak bulunduğu bölgedir ve detay görüşten sorumludur. Maküla, oran olarak retinanın çok küçük bir bölgesini kapsar ancak çevre (periferik) retina tabakasına göre çok daha hassastır. Küçük yazıları okuyabilme, iğneden ipliği geçirebilme ve sokak tabelalarındaki yazıları net olarak görebilmek için maküla tabakasının sağlam ve sağlıklı olması gerekir. Periferik retina ise yanları görmemizi sağlar. Örnek olarak; periferik retina yanınıza oturan bir insanın genel olarak şeklini görmenizi sağlarken, maküla o insanın yüzüne baktığınızda detay görmenizi sağlar.
Vücudun normal yaşlanma ivmesiyle beraber birçok kişide maküla dejenerasyonu (sarı nokta hastalığı) ortaya çıkar. Bu bölgenin birçok farklı hastalığı vardır ancak, yaşa bağlı maküla dejenerasyonu (YBMD) en sık görülen maküla – sarı nokta hastalığıdır.
Retina tabakası görme işlevinin tam olarak gerçekleşmesine yardımcı olan 10 ayrı tabakadan oluşur. İlerleyen yaş ve bazı toksik etkiler nedeniyle, bu tabakalardan Retina Pigment Epiteli (RPE) adı verilen tabakada metabolik artık ve küçü sarı birikintiler (druzen) oluşur.
Sarı nokta hastalığında görme bulanıklığı, merkezi görmede eğilmeler – kırıklı görme veya tam merkezi görme kaybı gelişebilir. Periferik görme genellikle etkilenmez. Örnek olarak resimdeki saatteki gibi hastalar saati genel hatlarıyla görürlerken merkezde akrep ve yelkovanı seçemezler.
YBMD genellikle tam körlük yapmaz. Hastaların ek başka bir göz problemleri yoksa (katarakt, glokom gibi) periferik görmeleri korunur ve yanları görmeye devam ederler. Ancak merkezi görmenin aybı güncel yaşamla ilgili birçok işi (okumak, yemek yemek, Tv seyretmek gibi) rahat yapmamıza engel olur. Yaşa bağlı sarı nokta hastalığı genellikle bir gözde başlar ama çoğu hastada zaman içerisinde diğer göz de etkilenir. Hastalık başlangıç evresinde belirti vermeyebilir, bu nedenle şikayet olmasa dahi ellili yaşlardan sonra göz muayenesi olmak çok önemlidir.
Yaşa bağlı sarı nokta hastalığının iki tipi vardır
Kuru tip YBMD
En sık görülen sarı nokta hastalığı, kuru tip yaşa bağlı maküla dejenerasyonudur. Ilerleyen yaşla birlikte maküla tabakası incelir ve fonksiyonunu kaybeder. Hastalık, druzen adı verilen küçük sarı birikintilerin makülaya yerleşmesiyle başlar. Hastalık ilerledikçe birikintilerin miktarı artar ve maküla tabakası daha da incelir ve görme yavaş bir şeklide azalır .
Görece daha az tehlikeli olan kuru tip YBMD, diğer yaş tip YBMD dönüşebilme riski taşıması nedeniyle, hastalar kontrol altında tutulur ve merkezi görmelerini evde hergün kare testi ile değerlendirmeleri istenir. Merkezi karelerin görünümünde bir değişiklik olması (kırılmalar, eğrilmeler, kesintiler gibi) yaş tip YBMD’na geçiş bulgusu olabilir ve bu durum tespit edildiğinde vakit kaybetmeden göz doktorunuza başvurmanız gerekir.
Yaş tip YBMD
Yaşa bağlı gelişen sarı nokta hastalığının %10’u yaş tip YBMD’dur. Daha nadir görülmekle birlikte merkezi görmeye kuru tipe gore daha çok hasar verir.
Vücudumuzda hemen her bölgede ince kılcal damarlar bulunur. Temel görevi dokulara besin ve oksijen taşımak olan bu ince damarların sayısı genellikle sabittir ve bunlar büyüme veya sayıca artış göstermezler.
Yaş tipte sarı nokta hastalığı ve maküla dejenerasyonunda anormal olaarak bazı ince damarlar retina tabakası altında (koroid bölgesi) büyüme gösterir. Bu anormal yeni damarlanmaya ‘Koroid neovaskülarizasyonu’ adı verilir. Bu anormal kılcal damarlar sıvı ve kan sızdırarak merkezi görme kaybına yol açarlar. Bu sızdırma nedeniyle hastalık yaş tip YBMD adını alır. Yaş tip YBM’da görme kaybı kuru tipe göre daha hızlı ve yoğun olur. Bu nedenle hastalığın erken evrede teşhisi ve tedavisi çok önemlidir.
Kimler yaşa bağlı gelişen sarı nokta hastalığı için risk grubundadır?
50 yaşından büyük olmak
Ailede YBMD hikayesi olması
Sigara içmek
“Hepinize Sağlıklı bir hafta dileklerimle…….”
Op.Dr.Ahmet UMAY
(Ophtalmology &Podiatric Surgery) Brıstol/UK
Kaynak : Memorial Eyes of Surgeries Meeting 2014
