Beslenme, açlık duygusunu bastırmak ya da canımızın çektiği şeyleri yemek, içmek, karın doyurmak demek değildir. Beslenme; insanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için gerekli olan besin öğelerinin metabolizma tarafından kullanılmasıdır. Bugüne dek yapılan araştırmalarda insanın yaşamı için 50’yi aşkın türde besin öğesine gereksinimi olduğu ortaya konulmuştur. Ayrıca bilimsel araştırmalar insanın sağlıklı büyüme ve gelişmesi, üretken olarak uzun süre yaşaması için bu öğelerin her birinden günlük ne kadar alınması gerektiğini de belirtilmiştir. Bu besin ögeleri en son belirli başlıklar altında toplanarak çeşitleri altıya düşürülmüştür.
Vücudun büyümesi, yenilenmesi, sağlığın korunması ve çalışması için gerekli olan bu besin öğelerinin her birinin yeterli miktarda alınması ve vücutta uygun şekilde kullanılması durumuna “yeterli ve dengeli beslenme” denir. Yeterli ve dengeli beslenme sağlanmadığı zaman bazı hastalıklar meydana gelir. Bunların en önemlileri protein ve enerji malnütrisyonu (marasmus, kwashıorkor, marasmik kwashıorkor), anemiler, raşitizm, avitaminozlar ve endemik guatr olarak sıralanabilir.
Dengesiz beslenme, besin öğelerinin gereğinden fazla tüketildiği zamanlarda meydana gelir. Çok fazla alınan bu besin öğeleri vücutta yağ olarak biriktiğinden sağlık için zararlıdır ve yağ depolarının da artmasına yol açar. En sık karşılaştığımız tablo “şişmanlıktır”. Şişmanlık, yağ dokularının vücut ağırlığını en az %10 oranında arttırdığı zaman tedavi gerektirir. Tedavi edilmediği takdirde diabetus mellitus, aterosklerotik kalp hastalıkları, hipertansiyon, damar içi bozukluklar, kolesterol gibi kronik hastalıklara zemin hazırlamaktadır.
İnsanların gereksinimi olan besin öğeleri 6 grupta toplanır: Proteinler, yağlar, karbonhidratlar, mineraller, vitaminler ve su. İlk beş grubun her birinde ayrı özellikte, ayrı türde besin öğeleri vardır. Bu besin öğelerinden herhangi biri sağlanamayınca vücut çalışmasındaki aksamalar meydana gelir ve bunun sonucunda büyüme, gelişme ve sağlık sorunları görülür. Bu bozukluklar dolaylı olarak bireyin sosyal ve ekonomik hayatını da etkilemektedir. Bu bakımdan beslenmedeki amaç bireyin yaşı, cinsiyeti ve içinde bulunduğu fizyolojik duruma göre gereksinimi olan bütün besin öğelerini yeterli miktarda sağlayabilmektir.
Karbonhidratlar, yağlar ve proteinler enerji sağlayan besin öğeleridir. 1 gr karbonhidrat ve protein, vücuda 4 kalorilik bir enerji sağlarken; 1 gr yağ, 9 kalorilik enerji sağlamaktadır. Günlük beslenme programımızda mutlaka bu 3 besin grubunun da bulunması gerekmektedir. Bazı besin öğeleri (yağ, şeker, nişasta vs.) alındıklarında enerji gereksinimini karşılarken protein, vitamin ve minerallerin eksikliği yine büyüme ve gelişme gibi sağlık sorunlarına yol açar.
Proteinler, vücuda enerji sağlamalarının yanında hücrelerin esas yapım öğesi olduklarından büyüme, gelişme, yıpranan hücrelerin yenilenmesi, yaraların iyileşmesi için de gereklidirler.
Minerallerin bazıları vücudun yapı taşıdır. Bazıları da vitaminlerle birlikte vücutta düzenleyici olarak görev alırlar.
Su; besinlerin vücuda alınmasını, sindirimin kolaylaşmasını, hücrelere taşınmasını, hücrelerde metabolizma sonucu oluşan zararlı öğelerin dışarı atılmasını, vücut ısısının denetimini sağlar.
