Rüyayı yaşamak yani rüyada görüleni hareketlere dökmek normal bir durum değildir. Canlı ve senaryosu olan, kişinin duygusal olarak en düzeyde olduğu rüyalar REM uykusu sırasında ortaya çıkar ancak bu uyku evresinde adeta koruyucu olarak, hareket edememe yani geçici felç durumu söz konusudur. Bu olması gereken hareketsizlik ya da geçici felç durumunun ortadan kalkması, rüyaların yaşanması ile sonuçlanır. Bu, REM uykusu davranış bozukluğu olarak adlandırılan bir uyku hastalığıdır.
REM uykusu davranış bozukluğu, yaralanma ya da uykuda bölünmeye neden olan, REM uykusu sırasında ortaya çıkan normal dışı davranışlar ile seyreden bir hastalıktır. Sıklıkla, kişinin tanımadığı kişiler ya da hayvanlarla karşılaştığı, saldırıya uğradığı ya da takip edildiği, hoş olmayan aksiyon dolu ve canlı rüyaların harekete dönüşmesi sonucu uykuda yaralanma yakınması sıktır Tipik olarak atağın sonunda kişi kısa sürede uyanır, dikkatini toparlar ve mantıklı bir öykü şeklinde rüyasını anlatır.
Rüyalarla ilişkili davranışlar, konuşma, gülme, bağırma, küfretme, hareketlenme, elini uzatma, kavrama, sallanma, tokatlama, yumruklama, tekmeleme, yatakta doğrulma-sıçrama, sürünme ya da koşma şeklinde ortaya çıkar. Kişi çevreye değil rüyadaki harekete odaklanmıştır. Atak sırasında gözler kapalı durumdadır. Çiğneme, yemek yeme, içme, cinsel içerikli davranışlar, idrar ve dışkılama davranışları bu hastalıkta görülmez.
Hastalar, sıklıkla kendisi ya da yatak arkadaşını yaralanma meydana geldikten sonra doktora başvurur.
Uykuda periyodik bacak hareketleri bu kişilerde çok sık olarak görülür ve yatak arkadaşının uykusunda bozulmaya neden olabilir. Şiddet içerikli ve agresif davranışlar gündüz gözlenmez zira nedeni bilinmemekle birlikte genellikle sakin ve duyarlı insanlarda ortaya çıkmaktadır.
Her yaş grubunu etkileyebilmekle birlikte genellikle 50 yaş üzerindeki erkeklerin ön planda etkilendiği bir hastalıktır. Sıklığı tam olarak bilinmemektedir.
En önemli hazırlayıcı faktörlerler, başta Parkinson hastalığı olmak üzere, bunama, narkolepsi ve inme gibi hastalıkların varlığıdır. Psikiyatrik hastalıklarda kullanılan bazı ilaçlar da REM uykusu davranış bozukluğu için dikkat çekici bir tetikleyici faktördür.
Başlangıcı aşamalı olup, hastalık seyri ilerleyici niteliktedir. Hastada ya da yatak arkadaşında kimi zaman yaşamı tehdit eden uykuyla ilişkili yaralanmalar ve yatak arkadaşında uyku bölünmesi hastalığın başlıca sonuçlarıdır. REM uykusu davranış bozukluğundan dolayı boşanma nadirdir ancak yatak arkadaşında tekrarlayan uyku bozukluğu oluştuğu durumlarda bazen boşanmaya neden olabilir. REM uykusu davranış bozukluğu, bazen Parkinson hastalığı başta olmak üzere bazı nörolojik hastalıkların ilk belirtisi olabilir. Nörolojik hastalık tanısı genellikle REM uykusu davranış bozukluğunun başlangıcından yaklaşık on-yıldan fazla süre sonra konulur ve bu durum 50 yaş üzeri erkeklerde sıktır. Her REM uykusu davranış bozukluğu hastası için geçerli olmasa da, bu hastaların nörolojik hastalıklar açısından takibi gereklidir.
Nedeni, REM uykusu sırasında olması gereken hareketsizlik halinin ortadan kalkması ve bunun sonucunda rüyaların harekete dönüştürülmesidir.
Bazı kişilerde, başka bir nedenle yapılan uyku tetkiki sırasında, kol ve bacaklarda seyirme ya da sıçrama ve konuşma gibi REM uykusu davranışları saptanır. Bu kişilerin en az %25 ‘inde zaman içinde REM uykusu davranış bozukluğu geliştiği bilinmektedir.
Tanısı uyku tetkiki ile konulur. Tanı için tetkik sırasında hastanın atak geçirmesi gerekmez. REM uykusu sırasında artmış kas gerginliği ve artmış hızlı göz küresi hareketlerinin varlığı ile tanı konur. Hastanın kendisine ya da yatak arkadaşına zarar verme potansiyeli olan bir hastalık olduğu için tedavisi zorunludur. Tedavide ilaç tedavisi uygulanır.
