RAHİM KANSERİ (Uterin Kanser, Endometrial Kanser)
Rahim Kanseri Oluşumu
Rahim kanseri (uterin kanser, endometrial kanser) rahim iç tabakasını kaplayan endometrium tabakasından menşe alır. Rahim kanseri, uterus kanseri olarak da bilinir. Uterus tümörleri iyi huylu (benign) ve kötü huylu (malign) tümör olarak ikiye ayrılır. Benign tümörler genellikle zararsız olduğu halde, malign tümörler komşu doku ve organlara yayılabildiği gibi uzak diğer organlara da lenf damarları ve kan damarları aracılığıyla yayılır. Yayıldıkları doku ve organlarda tekrar büyümeye başlar ve hayatı tehdit eder.
Rahim Kanser Risk Faktörleri
- Rahim iç duvarı kalınlaşması (endometrial hiperplazi): Özellikle aşırı ve düzensiz adet kanaması olanlarda, menopozdan sonra kanaması olanlarda ve obezlerde endometrial hiperplazi daha fazla izlenebilir.
-Hiç doğum yapmamış, ilk adetini erken yaşta gören ve ileri yaşlarda menopoza girenlerde (ilk adetini 12 yaşından önce gören ve 55 yaşından sonra menopoza girenlerde),
-Menopoz döneminde hormon tedavisi olarak yıllarca progesteron ile karşılanmamış tek başına östrojen tedavisi alanlarda,
-Meme kanseri tedavi ve önlenmesi amacıyla yıllarca kontrolsüz Tamoxifen tedavisi alanlarda,
-Pelvise radyasyon tedavisi uygulanan kadınlarda,
-Yakın akrabalarında rahim kanseri ve kolon kanseri olan kadınlarda
rahim kanseri daha fazla görülür.
Buna rağmen hiçbir risk faktörü olmayan kadınlarda uterin kanser gelişebileceği gibi, çok sayıda risk faktörü birarada olan bir çok kadında uterin kanser gelişmeyebilir.
Rahim Kanseri Semptomları
-Adet kanamalarının uzun sürmesi,
-Menopozdan sonra vaginal kanama olması,
-Vajinadan anormal sulu, kanlı akıntı gelmesi,
-İlişki sırasında daha fazla hissedilen pelvik ağrı (kasık ağrısı) ve ilişkiden sonra vajinal kanama.
Rahim Kanseri Tanısı
-Muayene ve kan tetkikleri: Öncelikle fizik muayene ve kan testleri yapılmalı,
-Pelvik muayene: Pelvik jinekolojik muayene ile rahmin şekli, büyüklüğü, vagina değerlendirilmelidir.
-Ultrasonografi: Özellikle transvaginal ultrasonik muayene ile uterus iç kısmı (endometrium) kalınlığı, içinde bulunabilecek polip gibi patolojik yapılar, uterus kas tabakası (myometrium), tüpler, overler değerlendirilmelidir.
-Endometrial biopsi: Rahim iç tabakasına uygulanan bir pipel yardımıyla endometrial biopsi işlemi yapılmalı, gelen materyal patolojik incelemeye gönderilerek kanser hücresinin bulunup bulunmadığı patolog tarafından araştırılmalıdır. Eğer kanser tespit edilirse bu kanserin düşük ya da yüksek grade'li olup olmadığı tespit edilir. Yüksek gradeli tümörler (tümör dokusu normal uterus dokusundan oldukça farklılaşmıştır), düşük gradeli tümörlere göre daha hızlı büyür.
Uterin Kanser Evreleme (Staging)
Evre 1: Kanser uterus corpus bölgesinde sınırlıdır.
Evre 2: Kanser bu evrede uterusun servix bölgesine yayılır.
Evre 3: Bu evrede kanser hücreleri yumurtalıklara ve karın içine, vajinaya ve lenf bezlerine doğru yayılmakla beraber kanser hala pelviste sınırlıdır.
Evre 4: Bu evrede kanser barsaklar ve mesane gibi komşu organlara yayılabileceği gibi, giderek karaciğer, akciğer, kemik gibi uzak organlara da metastaz yapabilir.
Uterin Kanser Tedavisi
Endometrial kanser tedavisi uzun süren bir tedavi süreci olduğundan ve yıllarca takip gerektiğinden hastalar oldukça endişelidir. Bu konuda yakın aile çevresi, arkadaşları ve doktorları destek olmalı, anlayış göstermelidir.
Düşük risk grubunda olan ve yalnızca uterus corpusta sınırlı olan endometrial kanser vakalarında cerrahi tedavi ile rahim, yumurtalıklar, tüpler alınmalıdır. Rahim alınması operasyonu (histerektomi) karın alt bölgesinden yapılan bir kesi ile gerçekleştirilir ya da laparoskopi adı verilen bir işlemle karında açılan birkaç küçük inzisyon (kesi) ile yapılabilir.
Orta derecede riskli endometrial kanserde uterus, tüpler, overlerin alınmasından sonra lenf yolları da değerlendirilir. Anormal görülen lenf bezleri uzaklaştırılır. Bu tür operasyonda cerrahi yolla kanserin her ne kadar tam olarak çıkartıldığı düşünülse bile kanser hücreleri lenf ve kan yoluyla yayılmış olabilir, bu hücreleri de yok etmek ve kanserin tekrarlanmasını önlemek için cerrahi tedaviye ek olarak radyoterapi (adjuvant radyasyon tedavisi) de verilmelidir.
Yüksek riskli endometrial kanseri olanlarda kanser tüpler, yumurtalıklar, serviks, vagina, mesane, barsaklar, lenf yolları ve karaciğer, kemikler gibi diğer uzak bölgelere yayılmıştır.
Bu tür hastalarda cerrahi tedavi ile tüm kanserli dokular çıkartılmalıdır. Operasyondan sonra kanserli hücrelerin yayılmasını önlemek için radyoterapi, kemoterapi gibi adjuvan tedaviler mutlaka yapılmalıdır.
Çocuk Sahibi Olmak İsteyen Endometrial Kanserli Hastaların Tedavi Yaklaşımı
Düşük riskli endometrial kanseri olan ve gebe kalmak isteyen hastanın operasyonu yakın kontrol altında bir çocuk doğurana kadar ertelenebilir. Doğum yaptıktan sonra cerrahi gerçekleştirilir.
Orta ya da yüksek riskli endometrial kanseri olan hastalarda cerrahi geciktirilmemelidir. Bu hastaların operasyondan sonra gebe kalması mümkün değildir. Fakat yüksek evreli kanser tanısı konduktan sonra eğer ileride çocuk sahibi olmak isteniyorsa, tüp bebek yöntemi ile elde edilen hastaya ve eşine ait embriyolar dondurulabilir ve ileride taşıyıcı anneye verilerek bir gebelik elde edilebilir. Elbetteki bu şekilde doğan bebeğin biyolojik annesi endometrium kanseri olan ve oocytleri toplanan kadındır. Bu sebeple yüksek riskli endometrial kanser nedeniyle yapılacak operasyon üç hafta kadar ertelenmiş olur.
Premenopozal kadınlara bu tür operasyon yapıldıktan sonra eğer şiddetli menopoz semptomları ortaya çıkarsa mutlaka tedavi verilmelidir.
Rahim Kanseri Tedavisinden Sora Cinsel Yaşam
Bu tür operasyonlardan sonra vagina daralabilir. Cinsel yaşamda problem olmaması için tedavi tamamlandıktan sonra, vaginal kuruluğu gidermek için vaginal nemlendirici ya da lubrikan verilebilir. Düşük riskli endometrium kanseri olanlara gerektiğinde vaginal östrojen preparatları tavsiye edilebilir. Gerekirse vaginal dilatatörler kullanılarak vaginal daralma önlenebilir.
Op. Dr. Kutlugül Yüksel
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
