ENDOMETRİAL HİPERPLAZİ (RAHİM İÇ DUVARI KALINLAŞMASI)
Endometrial Hiperplazi Tanımı
Endometrial hiperplazi, rahim iç duvarını sınırlayan endometrium adı verilen hücrelerin aşırı çoğalması sonucu rahim iç mukozasında (endometrium tabakası) kalınlaşma ile ortaya çıkan bir durumdur.
Endometrial hiperplazi vakalarının çoğu östrojen hormonunun aşırı salınması ve progesteron hormonunun yetersiz kalması ile endometrial hücrelerin östrojen etkisi ile çoğalmasından meydana gelir. Özellikle kadınlarda adet dönemlerinde şiddetli, aşırı, pıhtılı adet kanamalarına ve ara kanamalara neden olabilir.
Ayrıca menopozdan dolayı östrojen replasman tedavisi alan ya da meme kanseri tedavisinde kullanılan Tamoxifen ilacının östrojen hormonu artırıcı etkisine bağlı olarak endometrial hiperplazi ortaya çıkabilir.
Vakaların büyük bir kısmında basit hiperplazi ile karşılaşılır. Basit hiperplazi, rahim iç dokusu olan endometriumun yaygın kalınlaşmasıdır. Bu durum çoğu zaman patoloji raporlarında ''Kistik Glandüler Hiperplazi'' olarak tanımlanır ve kansere dönüşme olasılığı %1' dir.
Endometrial hiperplazi tedavi edilmediği takdirde rahim kanseri (endometrial kanser) için önemli bir risk faktörüdür.
Endometrial Hiperplazi Semptomları
-Aşırı adet kanamaları(menoraji)
-Menstruel periyotlar arasında kanama
-Ateş basması
-Sıkıntı, yorgunluk
-Yüzde ve vücutta akne
-Aşırı adet kanamalarına bağlı olarak demir eksikliği anemisi
-Çarpıntı (taşikardi)
-Vaginada hassasiyet
Endometrial Hiperplazi Komplikasyonları
-Aşırı adet kanamalarına bağlı kansızlık
-Rahim kanseri
-İnfertilite (kısırlık)
Endometrial Hiperplazi Nedenleri
-Polikistik over sendromu
-Obesite (şişmanlık)
-Östrojen replasman tedavisi
-Östrojen salgılayan tümörler (örneğin yumurtalıklarda östrojen salgılayan granulosu hücreli tümör v.s.)
-Diabet hastalığı
Endometrial hiperplazi riskini azaltmak için;
-Adetler düzenli olmalı, gerekirse uygun oral kontraseptif ilaçlar alınmalı.
-Obesite ile mücadele edilmeli, uygun kiloyu devam ettirmeye özen gösterilmeli
-Hormon replasman tedavisi mutlaka doktor kontrolü altında olmalı
-Diabet kontrol altında olmalı, insülin rezistansı araştırılmalı.
Endometrial Hiperplazi Tanısı
-Vaginal ultrasonik incelemesi
-Kürtaj (D&C)
-Endometrial biopsi yapılarak tanı konur.
Endometrial Hiperplazi Sınıflandırma
Endometrial hiperplazi, yüksek düzeyde östrojen hormonuna karşı cevap olarak başlangıçta endometrial hücreler çoğalır; bu durum fizyolojik bir hiperplazidir. Fakat zaman geçtikçe tedavi ve takip yapılmadığı zaman bu hiperplazik endometrial hücreler kanser hücrelerine doğru dönüşüm gösterir. Endometrial hiperplazinin bir çok histopatolojik tipi mevcut olup bunlar jinekolog tarafından yapılan endometrial biopsilerin patolojik incelemesi ile ortaya çıkartılır.
Endometrial hiperplazinin iki tipi mevcuttur:
1- Hücrelerinde atipik değişiklik olmayan hiperplazi
Basit hiperplazi: Kansere dönüşüm:%1
Kompleks hiperplazi: Kansere dönüşüm: %3
2-Hücrelerinde atipik değişiklik olan hiperplazi
Basit atipik hiperplazi: Kansere dönüşüm: %8
Kompleks atipik hiperplazi: Kansere dönüşüm: %29
Görüldüğü gibi hücrelerde atipik değişiklik olması rahim kanseri oranını artırmaktadır.
Endometrial Hiperplazi Tedavisi
1-Medikal Tedavi: Hormon tedavisi olup sürekli ya da döngüsel progesteron tedavisi
2-Cerrahi Tedavi: Rahmin (uterus) tamamının cerrahi olarak çıkartılması (histerektomi)
Rahim iç zarı kalınlaşması tedavisine bireysel yaklaşım önemlidir. Bu tedavi hiperplazinin nedenine, hiperplazinin tipine, hastanın yaşına, çocuk arzusuna ve menopoz durumuna göre değişir.
Genç hastalarda doğum kontrol hapları ve hormon ihtiva eden rahim içi araç (MİRENA)'dan faydalanılabilir. Premenopozal dönemde karşılaşılan rahim iç duvarı kalınlaşması durumunda da östrojen + progesteron ya da sentetik progesteron hormonu ile tedavi edilebilir. Premenopozal dönemde de rahim kalınlaşması tedavisinde düşük doz hormon salgılaması ve sistemik yan etkilerinin son derece düşük olması nedeniyle rahim içi araç (MİRENA) oldukça iyi bir seçenektir.
Henüz menopoz durumu olmayan, adetleri devam eden, ilerde tekrar çocuk arzusu olan genç kadınlar için endometrial hiperplazi tedavisinde, estrojenin kalınlaştırıcı (poliferatif) etkisini karşılayacak progesteron tedavisi iyi bir seçenektir. Bu tedavi verildikten 4-6 ay sonra tekrar biopsi yapılarak ya da tam olarak kürtaj yapılarak tedaviye cevap değerlendirilir.
Menopoz yaşına yakın ya da menopozda ise ve atipik hücreler varsa histerektomi en iyi seçenektir.
Rahim iç duvarının kalınlaşması halinde aşırı adet kanamasının ve dolayısıyla demir eksikliği anemisinin önlenmesinde ve rahim duvarı kalınlaşmasının tedavisinde rahim içi araç (MİRENA) çok fazla tercih edilen bir tedavi şekli olması nedeniyle bu makalede MİRENA konusunda da kısa bilgi verilecektir.
Rahim İçi Sistem-MİRENA: Endometrial hiperplazinin progesteron hormonu ile tedavisine bir alternatif de MİRENA adı verilen rahim içi sistemin uygulanmasıdır. MİRENA'nın bünyesinde 52mg levonorgestrel adı verilen progesteron hormonu mevcut olup, rahim içine uygulandığı zaman beş yıl içinde bu bölgeden yavaş yavaş absorbe edildiği için, oral olarak alınan progesteron haplarına göre hem çok düşük dozda hormon salgılanmakta hem de yan etkisi oral alınan ilaçlara göre çok daha az olmaktadır.
MİRENA adetin ilk yedi günü içinde uygulanır, sistem beş yıl sonra çıkartılır. Çıkartıldıktan hemen sonra bir yenisi takılabilir. MİRENA takıldığı zaman adet miktarı oldukça azalır, hatta %20 adetler kesilebilir. Adetlerin kesilmesi menopoz anlamına gelmez, yumurtalıklar çalışmaya devam eder. Adetlerin azalması, kansızlığın önlenmesi, adet sancılarının olmaması, rahim iç tabakasının incelmesi (rahim duvarı kalınlığının ortadan kalkması) ve gebeliğin önlenmesi MİRENA'nın en büyük avantajlarıdır.
Op. Dr. Kutlugül Yüksel
not: Makale Yazım Tarihi: 28.09.2011
