Rahim filmi yani HSG (Histerosalpingografi), rahim ve tüplerin röntgen filmlerinde görülebilen bir madde (kontrast madde) ile doldurulması ve radyolojik olarak tüplerin açık olup olmadıklarının ve rahim içi durumunun gösterildiği bir yöntemdir. İstedikleri halde gebe kalamayan hastalarda ilk yaptığımız tetkiklerden biridir. Bu sebeple infertil hemen her kadından çektirilmesi istenir.
Kontrast madde bir kanül aracılığıyla rahim ağzından içeri girilerek rahim içine verilir. Bu yöntemin bir hastada uygulanabilmesi için, adetin bitiminden sonraki ilk hafta tercih edilmelidir. Dolayısıyla hasta adet olduğu ilk günlerde arayarak film çekimi için randevusunu almalıdır.
Kontrast madde rahim içi ve tüplere verilmeden önce abdomen (karın) filmi çekilir. Hasta işlem masasına kadın doğum muayene pozisyonunda yatırılır. Verilecek ilaç karın içine gideceğinden sterilite kurallarına çok dikkat edilmelidir. Spekulum denen aletle vajina(hazne) açılır ve rahim ağzı temizlenir. Bir kanül aracılığıyla kontrast madde rahim içine yavaşça verilir ve röntgen filmi çekilir. Film hemen değerlendirilir, istenilen netlik veya görüntü yoksa işlem tekrarlanır. Kontrast madde tüplere gelince hasta hafif bir ağrı duyabilir. Herkesin ağrı eşiği farklı olduğu için bazı hastalar bu durumdan çok rahatsız olurlar. Bu sebeple rahim filminin çok ağrılı olduğuna dair yanlış bir kanı mevcuttur. Tüpler açıksa kontrast madde pelvis boşluğuna yayılır. Hasta daha az ağrı duyacaktır. Tüplerinde tıkanıklığı olanlarda rahim içi ve tüplerde meydana gelecek gerilmeye bağlı ağrı miktarı artar. Bu sebeple çok korkan hastalarda kısa süreli genel anestezi uygulabilir.
HSG normalse her iki tüp de açık ve rahim içinin şekli normaldir demektir. Rahim içinde bir kitle (myom yada polip gibi) varsa yada tüpler kapalıysa rahim filminde bu durum anormal bir görüntü oluşturur.Burada önemli da bir nokta HSG’de tüplerin açık izlenmesi kapalı izlenmesine göre daha güvenilir bir bilgidir. Çükü HSG’de tüpler çekim sırasında kasılarak (spazm) kapalı gibi görünebilmektedir. Yani HSG’de kapalı izlenen tüp aslında açık olabilir, bunu anlamanın yolu ise laparoskopi yani kapalı ameliyat ile karnın içine kamera yardımıyla bakılmasıdır. Tüplerde kasılma olma ihtimalini azaltmak için film çekilmeden 1 saat önce spazm çözücü ağrı kesiciler alınabilir.
Kapalı olan tüpler bazen rahim içine verilen madde sayesinde açılabilir. Bu nedenle rahim filmi çekilen hastalarda kendiliğinden gebe kalma oranları artar. Dolayısıyla bazı hastalarda tedavi edici etkisi de mevcuttur.
İşlemden sonraki 1-2 gün boyunca hasta ara ara kramplar hissedebilir. Vajinal kanama görülebilir. Doktorun verdiği ağrı kesiciler alınmalıdır. Beklenmedik bir durum oluştuğunda mutlaka doktora başvurulmalıdır.
