Kişiler para kullanımındaki tutumlarına göre; savurgan, bonkör, normal, tutumlu, cimri diye değişik sıfatlarla tanımlanır. Para kullanımının biyolojik, psikolojik, sosyal sebepleri olduğu gibi,kişilik özellikleri, bozuklukları ve bazı psikiyatrik hastalıkların belirtisi para kullanımı ile dikkati çeker.
Örneğin, Obsesif Kompulsifler büyük bir süper ego ve vicdana sahip oldukları gibi para konusunda tutumluluktan,cimriliğe kadar geniş bir yelpaze çizebilirler. Herşeyi istifleyen okb’ler parayıda aşırı kontrol altında tutacağım derken ihityaçlarını öteleyebilir. Haz peşinde koşan antisosyal kişilik bozukluğu para ile herşeyi satın almaya kalkar ve elinde para tutamaz. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktive Bozukluğu (DEHB)nda dürtüsel tarafı ağır basanlarda düşünmeden alış-veriş yaparlar. Mutsuz, onore edilmeyİ bekleyen histironik kişilik bozuklukları da ilgi almayı kıyafet alma ile ölçebilir. Bipolar affektif bozukluk manik uçta para kullanımında, bonkörlükten savurganlığa kadar gidebilir, öyle ki manik uç vaktinde tedavi edilememiş ve aşırı ilerleyip, psikotik maniye geçmiş bir hasta cami kapısında servetini dağıtabilir, tüm birikimini aşk için karşı cinse harcayabilir.
Aşırı tutumlulukla ilgili deneyler var şöyle ki; Araştırma tarla fareleriyle yapılmış mütevazi, çer çöp herşeyi yiyen tarla fareleri biriktirmeyi bilmez, tarlanın ortasına fareleri hapsedecek şekilde bir kafes koymuşlar, kafes içine denk düşen yiyecekleri bitince fareler aç kalmış bu çaresizlik onlara yeterince yaşatılınca kafes kaldılıp fareler doğal ortamına salıverilmiş, o fareler gıdaları bolluk içinde yaşadıkları tarlalarında biriktirmeye başlamışlar.
Yaşamında savaş ve yokluk görmüş ihtiyarların lüzumlu-lüzumsuz herşeyi sakladıklarını görmüşsünüzdür. Çocuklarda para kullanımının eğitimi gerekir. Çocuklar, bankamatiğin parayı sonsuz verdiğini zannedebilirler, ihtiyaçla lüx arasındaki farkı pek çok yetişkin bilmezken, çocuktan beklemek çokta uygun değil. “Bir genci bütün bir mahalle büyütür” diyen atalarımız haklı. Sosyal öğrenmede çok öenmli. Reklamların etkilerinide unutmamak gerekir. “Sen buna değersin” gibi sloganlarla tükettiğin kadar varsın imajı veriliyor. Paranın mutluluk getireceği inancıda yaygın. Çokluğuda, yokluğuda yara olan paranın, nasıl ölçülecekse “yetecek kadar” olanın mutluluk getirdiği belirtiliyor.
Yatak, ilaç, yiyecek, statü, bilgi, sex, faiz, sigorta, arkadaş satın alan para; sağlık, uyku, iştah, aşk, huzur, şefkat, dost, güven, bereket satın alamıyor.
