PRP (Platelet Rich plasma) ya da TZP (Trombositten Zengin Plazma) doğal tedavi yöntemlerinden biridir. Eklem, kas ve tendon sorunlarının ameliyatsız tedavisi için kullanılan doğal ve biyolojik bir yöntemdir. Bunun dışında cilt yenilenmesi ve saç dükülmesinden kırık iyileşmesine kadar bir çok alanda kullanılmaya başlamıştır. Kan hücrelerinden olan trombositler kanın pıhtılaşmasını sağlar. Bunu sağlayan trombositlerde bulunan büyüme ve iyileştirme faktörleridir.
Bu faktörler hasarlı dokunun iyileşmesini de sağlayabilir. Trombositlerde bulunan büyüme faktörleri:
Trombosit Kaynaklı Büyüme Faktörü (PDGF)
İnsülin benzeri Büyüme Faktörü (IGF)
Transforme Edici Büyüme Faktörü beta (TGF-β)
Fibroblast Büyüme Faktörü (aFGF, bFGF)
Epidermal Büyüme Faktörü (EGF)
PRP (TZP)'de yüksek oranda ve çok yüksek sayıda trombosit ve beraberinde çok yüksek oranda büyüme ve iyileştirme faktörü bulunur. Bu büyüme faktörlerinin hasarlı bağ, tendon, kas, yumuşak doku veya hasarlı kıkırdak-menisküsün bulunduğu eklem içine verildiğinde doğal ve hızlı bir iyileşme ve onarım başlatmaktadır.
PRP (TZP) ağrı kesici bir tedavi olmayıp, iyileştrici bir yöntemdir. Yararı 4-6 hafta içinde görülür. Enjeksiyonun yapıldığı dokuda oluşan iyileşme kas-iskelet ultrasonu görüntülemesi ile enjeksiyon öncesi durumla karşılaştırılır. Hastanın ağrı düzeyi ve ilk enjeksiyondan gördüğü yarar sorgulanır. Gerekirse toplam 3 kez yapılabilir. Unutulmaması gerekir ki, kas-iskelet sisteminde hasarın onarılması tek başına yeterli olmayabilir. Kuvvet, esneklik, denge-koordinasyon, hız ve dayanıklılık gibi özellikler de fizik ve egzersiz tedavisi ile rehabilite edilmesi gerekir.
PRP (TZP) tedavisinin uygulandığı yerler kas-iskelet sisteminin herhangi bir yerinde bağ (ligaman), tendon (kas kirişi), kas ve kıkırdak hasarının olduğu durumlardır. Örnekse:
- Spor sakatlanmaları (kas yırtılmaları, tendon yırtılmaları, ayak bileği burkulmaları)
- Eklem kireçlenmeleri (osteoartrit)
- Sporcular dışında da görülen tendon hasarları (tenisçi dirseği, golfçu dirseği, omuzda rotator kaf tendiniti-hasarı, patellar tendinit ve diğer diz tendinitleri, kalça tendinitleri, aşil gibi ayak bileği tendinitleri)
- Sporcular dışında da görülen ayak bileğinde bağ hasarları
PRP (TZP) klinikte veya muayenehanede hazırlanıp uygulanabilir. Kan tahlilinde olduğu gibi hastadan kan alınır. Kan PRP (TZP) için özel tüpe alınır. 3200 devirde yaklaşık 15 dakika santrifüj yapılır. Bu işlem sonrası kan 3 bölüme ayrılmış olacak. Tüpün üst kısmına ayrılan plazma ve hemen altındaki trombositten zengin kısım gerekli miktarda alınır ve çoğu zaman iğnenin doğru yerde olduğundan emin olmak amacıyla gerekli olan kas-iskelet ultrasonu görüntülemesi eşliğinde enjekte edilir.
Enjeksiyondan sonraki 48 saat boyunca eklemin-tendonun zorlanmaması gerekir. Trombositlerin taşıdığı güçlü faktörlerin etkisi ile bölgede güçlü bir hücre hareketi başlar ve enjeksiyondan sonra bazen 1-3 gün boyunca ağrı hissedilebilir. Birçok enejksiyonda yapıldığı gibi, enjeksiyon bölgesi önceden anestezi maddesi ile uyuşturulabilir. Bu enjeksiyondan hemen sonraki ağrıyı engeller. Enjeksiyon sonrası günlerde devam eden ağrı için parasetamol tableti kullanmak ve gerekirse sık biçimde buz uygulamak yardımcı olmaktadır.