Küme başağrısı nedir?
Küme (cluster) baş ağrıları, sadece baş yarısını, özellikle göz çevresini tutan çok şiddetli ağrılardır. Tek taraflı olan küme baş ağrıları için genç erkek hastalığı da denilir. Dayanılmaz olan küme baş ağrıları genelde oyucu, sıkıştırıcı ve basınç tarzındadır. Ağrı o kadar şiddetlidir ki intiharı bile düşündürür.
Küme baş ağrıları başın hep aynı tarafında olur. Hızla başlar, çok şiddetlenir ve başladığı gibi hızla geçer. Genelde 15 dakika ile 3 saat kadar sürebilir. Hemen hergün veya gün aşırı genelde hep aynı saatlerde tekrarlar. Aynı gün içinde 1-8 atak görülebilir. Ancak yaygın olarak günde 1-2 atak görülür. Genelde 1-2 ay süren ağrılı dönemi, ağrısız aylar bazen yıllar izler. Çok nadiren ağrısız dönemler olmadan tüm yılı ağrılı geçiren hastalar da vardır. Bu hastaların ilk gençlik yıllarında küme başağrısı tipik olarak yılda 1-2 atak dönemi ile başlamış yıllar içinde kötüleşip tüm yıla yayılmıştır. Tek taraflı olmasına rağmen çok az hastada yıllar içinde sağ-sol yer değiştirebilir.
Küme başağrıları genelde 20-40 yaş genç erkeklerde görülür. Erkek kadın oranı 9/1 dir. Migrendekine benzer tetikleyici faktörler küme baş ağrılarında saptanamamıştır. Ancak eğer ağrılı dönemde ise alkol atağı başlatır.
Küme baş ağrısı belirtileri
1. Baş ağrısı:Başın hep bir yarısında, şiddetli zonklayıcı, basınç şeklinde dayanılmaz bir ağrıdır. Göz çevresi, göz arkası ve şakakta belirgindir. Kulak arkası, ense, yüz ve dişlere doğru yayılabilir. Ağrılı bölge çürümüş gibidir ve dokunmaya hassastır.
2. Göz bulguları:Küme baş ağrısında ağrıya mutlaka aynı taraf göz yaşarması, gözde kızarma, göz ve çevresinde şişlik, gözde küçülme, göz kapağında düşüklük bulgularından bir veya birkaçı eşlik eder.
3. Burun bulguları:Aynı taraf burun deliğinde tıkanma, sişlik, nefes alamama bulguları neredeyse tüm küme baş ağrılı hastalarda mevcuttur. Genelde burun tıkanıklığı atak bitimine doğru açılır ve su gibi seröz bir akıntı olur.
4. Terleme:Aynı taraf yüz yarısında terleme olabilir. Bazı hastalarda tüm vücutta terleme olur.
5. Prodromal bulgular:Bazı küme baş ağrılı hastalar sıkıntı hissi, vücutta sıkışma, ağırlık tarzında belirtilerle ağrının geleceğini hissettiklerini belirtmişlerdir.
6. Diğer nadir rastlanan bulgular:Küme baş ağrılarında bulantı, kusma, ishal benzeri gastrointestinal şikayetler görülebilir. Migrendeki kadar sık olmasa da neredeyse yaklaşık yarısında görülen bulgulardır. Ayrıca uyuşmalar, tüm vücutta hissedilen halsizlik olabilir. Hasta eğer hipertansif ise ataklar döneminde kullandığı antihipertansif ilaçlar yetersiz hale gelebilir. Sadece ataklar sırasında kan basıncı yükselen hastalar da vardır. Genelde bu hastalar orta yaş (40-60) yaş arası küme baş ağrılı erkeklerdir.
Küme baş ağrısı nedenleri ve tedavisi
Klasik nöroloji kitapları ve literatüründe küme baş ağrısının nedeninin bilinmediği belirtilmektedir. Nöral terapi yaklaşımı hastalanma temelinde otonom (nörovegatetif) sinir sisteminde dirençli uyaran oluşturan odakların yer aldığını 1940‘lı yıllarda bilimsel olarak ortaya koymuştur. Küme başağrısı semptomlarına ve pato-fizyolojisine baktığımızda baş yarısı otonom sinir sisteminde geçici disfonksiyon (aksama-bozulma) olduğu açıkça görülmektedir. Otonom sinir sisteminin temel işlevi olan damar kontrolü küme baş ağrılı hastalarda geçici bozulmuştur. Damarlardaki genişlemeye bağlı ağrı, ödem, şişlik, kızarıklık, akıntı, terleme olur. Bazı hastalarda görülen kan basıncı yükselmesi genel vücut damar kontrolünün bozulmasına bağlıdır. Ayrıca otonom sinir sisteminin ikinci önemli işlevi olan barsak hareketleri kontrolü bozulduğu için bulantı, kusma, ishal görülebilmektedir.
Küme baş ağrısının temelinde otonom sinir sistemi disfonksiyonu olduğu için ataklar arasında tüm vücut normale döner. Göz çevresi, beyin bölgesinde filmler ile bir patoloji saptanamaz. Ancak nöral terapi yaklaşımı uygulayan hekim otonom sinir sisteminde disfonksiyon oluşturan odağı (bozucu alan, interference field,störfeld) tespit edebilir.
Klasik küme baş ağrısı tedavisi:Tüm dünyada ilaç tedavisi bilinen ve yaygın kullanılan tedavi biçimidir. Atak döneminde ağrıyı durdurma amaçlanır. Semptomatik tedavi içinergotaminler, analjezikler veya migren tedavisinde kullanılan vazokonstriktör (damar büzücü) ilaçlar kullanılmaktadır. %100 oksijen solunumu nazal (burun) yoluyla veya hiperbarik oksijen tedavisi pek çok hastada ağrının süresini kısaltmaktadır. Genelde 1 ay kadar süren dönemi kısaltmak için profilaktik tedavi olarak lityum, kalsiyum kanal blokerleri veya kortikosterioidler kullanılmaktadir.
İlaç tedavisi ile ağrı şiddeti, atak süresi ve atak dönemi kısaltılabilmektedir. Ancak ağrının dönemsel yapısı değişmeden inatla devam etmektedir. Ayrıca tüm bunlara rağmen yıllar içinde atakları daha uzayıp, sıklaşan ve sonunda tüm bu tedavilerin fayda etmediği sürekli kortikosteroid kullanan küme baş ağrılı hasta grubu da mevcuttur.
Nöral terapi ile küme baş ağrısı tedavisi:Nöral terapi ülkemizde çok fazla bilinmemektedir. Almanya orjinli bu tedavi yaklaşımıyla küme baş ağrısının nedeni tespit edilip sonuç alınabilmektedir. Hastanın hangi düzeyde olduğu ve kullandığı ilaçlar hiç önemli değildir. Nöral terapi uygulayan hekimlerin tedavi zorluğu küme baş ağrısındaki bozucu alanın tespitinde olmaktadır. Küme baş ağrısında özel tek bozucu alan tespit edilmezse yapılan tedavi bazen ağrıları bile arttırabilmektedir. Doğru yaklaşımla birkaç günde ağrı tamamen kontrol altına alınabilmektedir.
