Değişik nedenlere bağlı olarak böbreklerin müzmin şekilde hastalanmasına ve görevlerini yapamaz hale gelmesine “kronik böbrek yetersizliği” adı verilir. Kronik böbrek yetersizliğine yol açan nedenler arasında glomerulonefrit adı verilen özel böbrek iltihapları, şeker hastalığı veya yüksek tansiyonyun böbrekte yaptığı zararlari doğumsal bazı böbrek hastalıkları, böbrek taşları ve infeksiyonlar sayılabilir
Sağlıklı insanlarda böbrekler işe yaramayan üre ve kreatinin gibi bazı zararlı maddeleri idrarla dışarı atar; böylece vücudu temizler. Böbrek yetersizliği gelişince, temizleme görevi de aksayacağı için, kanda bu zararlı maddeler birikir. Buna bağlı olarak da diğer organların çalışması bozulur. Bulantı, kusman, nefes darlığı gibi çok sayıda şikayet belirir.
Böbrek yetersizliği çok ilerleyecek olursa son dönem böbrek yetersizliği ortaya çıkar ve kandaki zararlı atıkların düzeyi çok yükselir. Vücudun kimyasal dengesi bozulur ve hayati tehlike belirir.
Bu safhaya gelen hasyalara diyaliz veya böbrek nakli yapmak şart olur.
Diyaliz nedir?
Diyaliz özel zararlar kullanarak hastanın kanındaki zararlı maddeleri süzmek ve böylece kanı temizlemektir. İki şekilde uygulanabilir:
1.Hemodiyaliz ( makine diyalizi),
2 .Periton diyalizi ( karın diyalizi).
Hemodiyaliz
Hemo diyaliz hastanın kanını özel bir filtre vasıtasıyla temizlenmesidir. Bu amaca yönelik olarak diyaliz makineleri ile hastanın kanı vücuttan çekilir ve bu filtrelerden süzdürülür. Bu süzme işlemi sırasında filtrenin bir ucundan hastanın kanı girer. Kan filtreden geçerken üre, kreatin gibi zararlı maddeleri potasyum adı verilen ve fazlası vücuda zararlı olan bir tuz dışarı atılır. Böylece, filtrenin diğer ucundan çıkan kan artık temizlenmiştir. Bu temiz kan vücuda geri döndürülür. Hemodiyaliz sırasında vücutta fazladan birikmiş su da çekilir; böylece, tansiyon yüksekliği de daha kolay kontrol edilir.
Periton diyalizi
Kanı zararlı artıklardan temizlemek için insanın kendi karın zarı (priton) da filtre olarak kullanılabilir. Bu diyaliz şekline periton diyalizi (veya diğer bir deyimle karın diyalizi) adı verilir.
Periton diyalizi uygulaması için özel olarak hazırlanmış ve çok temiz bir torbada saklanan diyaliz sıvıları bir boru (diğer ismi ile kateter veya kanül) aracılığı ile hastanın karnına verilir. Bu diyaliz sıvısı karında kaldığı sürece kandaki zararlı maddeler karın zarından süzülür ve diyaliz sıvısının içine geçer. Bir süre sonra kirlenmiş olan bu sıvı yine özel borusu ile vücut dışına boşaltılır ve atılır. Böylece kandakş zararlı maddelerin bir kısmı vücut dışına alınmış olur. Daha sonra hastanın karnına temiz bir diyaliz sıvısı yeniden verilir. Bir süre sonra kirlenen bu sıvıda boşaltılarak kan biraz daha temizlenir. Sonra tekrar temiz bir sıvı verilerek işleme devam edilir. Karın diyalizi bu şekilde tekrarlanarak zararlı maddeler sürekli bir şekilde vücut dışına alınır ve yaşantı böylece sürdürülür. Periton diyalizinde değişimleri hastanın bizzat kendisi veya bir yakını yapabilir. Bir başka uygulamada ise, hasta gece uyurken özel bir makine vasıtasıyla bu işlemler yapılabilir.
Her iki diyaliz tipinde de uygulanan diyet şekli benzerlik gösterir.
