Tanımı: Kıl dönmesi, kılların kuyruk sokumu, kasık bölgesi, koltukaltı ve nadiren göbekte cilt altına geçip yara, apse ve fistül oluşturmasıdır. Diğer adları ‘dermoid kist’ veya ‘pilonidal sinüs’ yani cilt altı kıl yuvasıdır. Sırt ve baştan dökülen kılların kuyruk sokumundaki iki kaba et arasında, kıllı ve terli oluğa takılıp sürtünmelerle oluğun en dibindeki ter bezi deliklerinden vida gibi dönerek cilt altı yağ dokusu içine hissettirmeden girmesi, delikler açması ve bu deliklere giren bakterin de katkısı ile etrafı iltihaplanmasıdır.
Sıklığı: Kıl dönmesi; 16 ila 30 yaş arası kıllı ve toplu, genç erkeklerde oluşur. Kadınlarda daha enderdir. Fistül ağızlarının % 78'i oluğun sol kenarında ve % 82'si kıl giriş deliklerinin yukarı tarafında yer alır.
Risk faktörleri: Kıl dönmesi, kapalı ortam nedeni ile oluktaki cildin incelmesi ve kolay delinip tahriş olması ve sert kuyruk kemiğinin baskısı nedeni kılların daha da kolay ilerlemesidir. Ayrıca, doğuştan bu hastalığa yatkınlık olabilir. Kıl dönmesi, kuyruk sokumu dışında, göbek çukurunda olabilir, apse ve fistüller eşlik edebilir.
Belirtileri: Kuyruk sokumunda veya makatın arka yukarı tarafında küçük şişlikler, kaşıntı, akıntı, kıllı veya kılsız milimetrik delikler ve apse oluşumudur.
Tanı: Doktor muayenesi ile tanı konulur.
Ameliyatsız tedavi: Kıl dönmesinin ameliyatsız tedavisinde, gümüş nitrat ve fenol kullanılmaktadır. Bu maddeler fistül girişlerinden içeriye verilir ve bu işlemler ortalama 10-15 dakika içinde tamamlanır. Haftalık kontrollerle ortalama 2-4 hafta içinde iyileşme olması beklenir. Bazen lokal anestezi altında fistüller arasındaki ilişkileri kesmek gerekebilir. Uygun koşullarda yapıldığında gayet olumlu sonuçlar alınabilmekte ve nüks yani tekrarlama şansı % 3 ile 5 civarında olduğu bildirilmektedir. Hasta 2-3 gün üst üste hekime yara bakımı amaçlı gitmelidir. Ameliyatsız kıl dönmesi tedavisinde: fenol veya gümüş nitrat; labirent dışında kaçırılmadığı sürece yan etki oluşturmaz. Kaçırıldığında birkaç gün içinde aynı yerde ağrı ve akıntı yaparsa da tedavisi lokal anestezi altında pansumanla sağlanır. Ameliyatsız kıl dönmesi tedavisinin avantajları: genel anestezi gerektirmemesi, muayenehane koşullarında uygulanabilen küçük bir girişim olması, işlem sonrasında yatak istirahati gerektirmemesi, nüks oranının düşük olması ve nüks ederse aynı yöntemle tedavi edilebilmesi ve çok az bir kesi izi kalması, kozmetik sorun olmamasıdır.
Ameliyat yöntemleri: Kıl dönmesinde cerrahi tedavi yöntemleri:
1. Primer kapatma: kistin cerrahi olarak çıkartılıp, yaranın dikilmesidir.
2. Açık bırakma: kistin cerrahi olarak çıkartılıp, yaranın açık bırakılmasıdır. Apseli olan olgularda tercih edilir. Yaranın kapanması 3-6 ay arasında zaman alır.
3. İntrofleksiyon: kistin cerrahi olarak çıkartılıp, yaranın kısmi olarak kapatılmasıdır. Yaranın kapanması 2-3 ay arasında zaman alır.
4. Flep yöntemi: Limberg, Karidakis gibi flep yöntemleri ağırlıklı olarak tercih edilir. Buradaki tedavinin esası farklı bir bölgedeki dokuları oluşan boşluk alanına kaydırmak ve hastalığın meydana geldiği orta hattın yönün saptırmaktır. Hastanede bir gün yatış ve ardından 10 gün kadar yatak istirahati gerektirir. Tekniklere göre değişmekle birlikte kıl dönmesi ameliyatı sonrasında, % 5-15 arasında değişen nüks veya tekrar etme oranları mevcuttur.
Lokal anestezi altında fistül duvarları çıkartılabilir.
Başlıca komplikasyonlar: Kıl dönmesi tedavi edilmezse kuyruk sokumunda apse ve akıntılar sürekli bir hal alır, yıllarca süren kronik, iltihabi akıntılar sonrasında epidermoid kanser gelişebilir. Kıl dönmesinin nüks etmesini önlemek için: hekimin önerdiği şekilde, hastalar temizlik ve pansumanları yaptırmalı, yara veya kıl giriş delikleri iyileştikten sonra, kuyruk sokumu oluğu her gün yıkanıp silinerek boşta gezen kıllar temizlenmeli ve çok kıllı olanlar, kuyruk sokumu oluğunu, haftada bir kez kıl dökücü krem ile veya cımbızla temizlemeli, kaba etlerini genişçe traş ettirmelidir. Ayrıca, lazer epilasyonun nüksü önleme açısından çok ciddi katkılar sağladığı bilinmektedir.
Hastanede yatış: 1 gün
İşe geri dönme: 10-15 gün
Ameliyat sonrasında kısıtlama: banyo kısıtlanır ve cerrahın önerisine göre yapılır.
Dikişlerin alınması: 10-15 gün arasında
