Huzursuz bacaklar sendromu nedir, belirtileri nelerdir?

          Huzursuz bacaklar sendromu,  hareketsiz iken yani istirahatte ortaya çıkan,  özellikle bacaklarda ve ayaklarda  hoş olmayan bir his ve buna eşlik eden hareketsiz kalamama ve hareket etme ihtiyacı ile şekillenen bir hastalıktır.  Uykunun başlangıcının uzamasına ve/veya gece içi uyanıklıklar sırasında da ortaya çıkarak uykunun sürdürülmesinde zorluğa yol açar. Huzursuz bacaklar sendromu hastalarının tamamına yakınında hem uykuya dalmak hem de sürdürmekte zorluk yakınması mevcuttur. 

          Türk Uyku Tıbbı Derneğinin, ülkemizde 5021 kişide yaptığı çalışmada, her 100 kişiden   5’inde HBS olduğu saptanmıştır. Batı toplumlarında görülme sıklığı % 10’dur. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Huzursuz bacaklar sendromunun yaşlanma ile birlikte sıklığının arttığı bilinmekle birlikte, son yıllarda özellikle çocukluk çağında da görülüyor olması hastalığın şimdiye kadar az tanınıyor olması veya tanı koymanın gecikmesi şeklinde yorumlanmaktadır.

          Hastalar  ayak veya bacaklarda hissettikleri hoş olmayan hissin ifadesinde  zorluk yaşarlar. Hoş olmayan hisden  kurturabilmek için ayak veya  bacakları hareket ettirme, masaj yapma bazen sıcak ya da soğuk suya tutma ihtiyacı hissederler. Anormal his bazı hastalarda ağrı olarak ifade edilirken  bazıları bunu çok farklı ifade eder. Tarifi çok zor olan bu his ile ilgili bazı hasta ifadeleri şunlardır;

Titrer gibi olma

Çekilme hissi

Diş ağrısı benzeri

Solucanların hareketi

Bacakların hıçkırık tutması

Elektrik akımı geçmesi

Zonklama

Sıkılaşma hissi

Kemiklerin kaşınması

Huzursuzluk

Bacakların delirmesi

Şok-benzeri his

İğnelenme

İliklerin çekilmesi

Yanma şeklinde

          Huzursuz bacaklar sendromunun adında  ‘’ bacaklar’’ terimi kullanılmakla birlikte hastaların üçte biri bacaklarının yanı sıra kollarından da şikayet ederler.  Hastalık ayak ve bacaklardan başlar ancak ileri dönemde başka vücut bölgelerini de etkileyebilir.

Huzursuz bacaklar sendromunda istirahatin karşılığı hem  fiziksel  hem de zihinsel istirahattir. Hastalar oturur veya yatar durumda iken belirtiler ortaya çıkar ancak  zihinsel olarak aşırı aktif ya da uyarılmış veya hareket halinde iseler  belirtiler ortaya çıkmaz. Bacak  veya ayaklardaki hoş olmayan his,  yürüme veya bacakları hareket ettirme ile kısmen rahatlar. Bazı hastalarda ayak ve bacakları birbirine sürtme, ovma, masaj yapma, soğuk veya sıcağa tutma da belirtileri hafifletir. Huzursuz bacaklar sendromun diğer bir  özelliği de belirtilerin özellikle akşam ve gece ortaya çıkmasıdır. Şiddetli hastalarda günün diğer saatleri de görülebilir ancak geceleri ve özellikle yatağa yatılınca en şiddetli olarak hissedilir. 

          Huzursuz bacaklar sendromu yaşam boyu süren bir hastalıktır. Genellikle hastalık başlangıçta iyileşme ve alevlenme dönemleri ile seyrederken, yaşın ilerlemesi ile birlikte sürekli hale gelir.  Ergenlik ya da genç erişkin dönemde başlayan tipinde, ailesel özellik mevcuttur. Bu hastaların yarısında, ailesinde de huzursuz bacaklar sendromu  olduğu görülür. Uykusuzluk, alkol, fiziksel yorgunluk belirtileri artırır. Uyumak için kullanılan bazı psikiyatrik ilaçların da belirtileri şiddetlendirdiği bilinmektedir.

          Huzursuz bacaklar sendromunda hastayı hekime getiren en önemli yakınma uykusuzluktur. Bu hastalarda uykuya dalamama ve sık uyanma, gece içi uyanmalar sonrasında uykuya dalma güçlüğü şeklinde her türlü uykusuzluk tipi görülebilir. Uyku başlangıcının uzaması ve/veya gece içi uyanıklık sayı ve süresinin artması sonucu, kötü kalitede ve kısa süreli gece uyku süresi nedeniyle yorgun uyanma, gündüz yorgunluk veya uykululuk ve zihinsel  bozukluklar da görülür. Uyku bozukluğunun varlığı tedaviye başlama kararında en önemli unsur olarak kabul edilmektedir. 

          Huzursuz bacaklar sendromu, başka bir hastalığa bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Gebelik, böbrek hastalığı, şeker hastalığı, kansızlık Huzursuz bacaklar sendromuna neden olan  hastalıklar arasındadır.  

          Huzursuz bacaklar sendromu tanısı hastanın yakınmalarına  dayanılarak konulur. Eşlik eden başka bir uyku hastalığından şüphelenilmiyorsa uyku tetkiki tanı koymak için gerekli değildir.

          Çocuklarda huzursuz bacaklar sendromu, dikkat azlığı hiperaktivite sendromu ve büyüme ağrıları ile karışabilir. Özellikle dikkat azlığı hiperaktivite sendromundan ayırmak bazen güç olabilir. Çalışmalar Dikkat azlığı hiperaktivite sendromu olan çocuklarda % 26-64 oranında Huzursuz bacaklar sendromu olduğunu göstermektedir.