Sağlıklı ve iyi gören gözler için yeterli ve dengeli beslenme önemlidir. Gözlerimiz günlük aktivitelerimizde en çok ihtiyaç duyduğumuz organımız. Fakat ilerleyen yaş ile beraber göz sağlığımız bozulabiliyor. Yetersiz ve dengesiz beslenme, stres, genel kirlilik göz sağlığımızı tehdit ettiği gibi, göz yapısının dejenerasyonunu da hızlandırıyor. Peki ya göz sağlığımızı besinler yoluyla nasıl koruyabiliriz?
Yapılan son çalışmalara göre antioksidan besinlerin ve bioflavanoidlerin, görme kaybı ve yaşa bağlı olarak oluşan diğer dejeneratif problemlerdeki rolü gittikçe daha da açıklık kazanmaktadır. Vücudumuzda enerji üreten tüm hücreler düzenli olarak oksijene ihtiyaç duyarlar. Diğer yandan oksijen vücut hücrelerinde yandığı anda serbest radikaller oluşur. Serbest radikaller vücut hücrelerinde ve dokularda hasara neden olurlar. Aynı zamanda yaşla birlikte de vücudumuzdaki serbest radikal miktarında artış yaşanır. Serbest radikaller, gözlerde radyasyona maruz kalınmış gibi etki yaratır, katarakt ve maküler dejenerasyona sebep olabilir. Antioksidanlar ise vücudumuzdaki serbest radikallere karşı savaşır. C, E vitamini ve beta karoten, serbest radikalleri etkisiz hale getirir.
Yaşa Bağlı Olan Göz Bozuklukları;
Katarakt en çok yaşlılığa bağlı olarak gelişmesine rağmen, yaşamın her döneminde de meydana gelebilir. Diyabet ve sigara kullanımı bu oluşumu hızlandırır. Eğer antioksidanlardan diyetinizde bol miktarda yer alıyor ise daha şanslısınız demektir. Özellikle C, E vitamini ve lutein katarakt oluşum riskini azalmaktadır veya gidişatı yavaşlatmaktadır.
Maküler dejenerasyon yaşa bağlı olarak gelişen bir başka göz rahatsızlığıdır. Retinanın orta kısmında bulunan bir doku olan makulanın yavaş yavaş ve acısız bir şekilde bozulmasın ile oluşur. Maküler dejenerasyonun nedeni bilinmemektedir ancak son yapılan birçok araştırma sonucuna göre antioksidan besinlerden zengin bir diyet, katarakt da olduğu gibi, oluşumunu önlemekte veya yavaşlatmaktadır. Lutein ve Zeaksantinin, A vitamini aktivitesi göstermeyen karotenoidlerdir. Lutein; yeşil yapraklı sebzelerden özellikle brokoli, karalahana, su teresi, mısır, bezelye ve yumurta beyazında bulunur. Yeşil sebzeler, kırmızıbiber ve mısır ise zeaksantinin iyi kaynakları arasındadır.
Yapılan bir çalışmaların gösterdiği üzere; doymuş veya trans yağ asitlerinden zengin bir beslenme ile risk artmaktadır. Riski azaltmak için haftada en az 2 kez balık yenilmesi uygun olacaktır.
Diyabetik Retinopati
Diyabeti olan kişilerin kan şekeri takiplerini sıkı bir şekilde yapmaları önem taşımaktadır çünkü kan şekerinde meydana gelen büyük dalgalanmalar, diyabetik retinopatiye neden olabilir.
Gece Körlüğü
Gözler, ışığı absorbe edebilmek için A vitaminine ihtiyaç duyarlar. A vitamini, gözlerin karanlıkta normal olarak görmesine ve alacakaranlığa alışmasına yardımcı olur. Eksikliğinde ise gece körlüğü gelişir. Retinol formundaki A vitaminini hayvansal kaynaklı karaciğer, balık yağı, yumurta bulunur. Bitkisel kaynaklardan ise beta karoten alıp vucutta A vitaminine dönüştürebiliriz. Kaynakları; koyu yeşil ve sarı- turuncu renkli besinlerdir. Kayısı, kavun, mango, havuç, kırmızı-yeşil biber ve tatlı patates ile brokoli, marul ve ıspanak gibi sebzelerde karoten içermektedirler.
Konjonktivite
Göz yuvarlığı ya da göz kapağında meydana gelen tahriş veya enfeksiyona bağlı olarak gelişir. Riboflavin eksikliğinde görülebilmektedir. Riboflavin gözün ve derinin sağlığı için çok önemli bir vitamindir. Yetmezliğinde gözde yanma ve kaşınma, ışığa hassasiyet oluşur.
Riboflavinin en zengin kaynakları; et, süt-süt ürünleri ve yumurtadır. Yeşil yapraklı sebzeler ve kurubaklagiller iyi kaynakları arasında yer alır.
Göz Sağlığı için Bol Miktarda Tüketin!!!
· Beta karoten için; Havuç, tatlı patates, koyu yeşil yapraklı sebzeler
· C vitamini için; turunçgiller (portakal, mandalina gibi), kivi, yeşil-kırmızı biber, kuşburnu, maydanoz
· A vitamini için; havuç, tatlı patates, brokoli, ıspanak, marul, yumurta, süt
· E vitamini için; fındık, badem, ceviz gibi sert kabuklular, yağlı tohumlar, avokado, yeşil yapraklı sebzeler (marul, ıspanak, maydanoz)
· Çinko için; deniz ürünleri, kırmızı et, buğday, kurubaklagiller, ceviz, badem
· Lutein ve Zeaksantinin için; sebzeler, bezelye, ıspanak, semizotu, brokoli, mısır ve biber
Yaban Mersini ve Göz Sağlığı
Yabanmersini, yüzyıllardır yenilebilir, lezzetli bir yabani meyve olarak karşımıza çıkmaktadır. Vitamin ve minerallerce zengin olan yaban mersini sodyum içermezken, potasyumdan zengindir. Meyvelere renk veren (mavi, mor ve kırmızı), antioksidan kapasitesi yüksek olan antosiyanidin denilen maddeyi önemli miktarda içermektedir. Bu antioksidan maddeler, vücudumuza zarar veren serbest radikallere karşı korunmamızı sağlarlar. Faydaları; Göz yorgunluğu, miyopluk, katarakt ve şeker hastalığından kaynaklanan görme bozukluklarını engeller. Gece körlüğünü ortadan kaldırır. Gözün yapısındaki kılcal damarları ve sinirleri güçlendirmeye yardımcı olur.
Uzman Diyetisyen Gamze Şanlı Ak
