İdeal olan tam olarak hazır olunduğunda gebe kalmaktır..
Annelik bir kadının hayatının en önemli ve özel parçasıdır.Çoğu kez başka hiçbirşey annelik kadar mutluluk ve heyecan vermeyebilir. Getirdiği bu kadar büyük mutluluğun yanında çok ağır bir sorumluluk olan anneliğe iyi hazırlanmak, bebeğinizi mümkün olan en iyi şartlarda dünyaya getirmek için ilk basamak… İşte burada bu konuda size yardımcı olmak için bazı önerilerimiz olacak.
Gebeliğe hazırlanırken genel bir sağlık kontrolünden geçmek en idealidir. Bu durumda henüz açığa çıkmamış bir problem saptanabilir ve gebelik öncesi tedavi edilebilir.Bunun için çok geniş kapsamlı ve pahalı bir incelemeye gerek yoktur. Bir iç hastalıkları uzmanı tarafından muayene edilmeniz, rutin jinekolojik kontrolünüzün yapılması ve bunun yanında bazı laboratuar testleri yeterli olacaktır.Doktorlarınızın gerekli gördüğü ek tetkiklerle varsa ortaya çıkacak olan probleminiz çözüldüktan sonra gebe kalmanız Kısaca dikkat edilmesi gereken noktaları özetleyelim.
1) Kilo problemi: Normalden az ya da fazla kilonuz varsa bunu mümkün olduğu kadar normal sınırlara taşımaya çalışın.Fazla kilolar gebelik sırasında hipertansiyon,gebelik şekeri gibi komplikasyonların görülme olasılığını arttırır, omurga ve kalça eklemlerinde problemlerin ortaya çıkmasına neden olabilir.Buna karşın normalin altında kilosu olanların da erken doğum açısından daha fazla risk taşıdığını belirtmek gerekir.
2) İlaç kullanımı: Hamilelik olasılığı varsa ilaç kullanımı konusunda dikkatli olmalısınız. Eğer güvenilir bir doğum kontrol yöntemi uygulamıyorsanız özellikle adet kanamasına yakın olduğunuz dönemlerde ilaç kullanırken mutlaka bir hekime danışmalısınız.Gebelik sırasında da pek çok ilaç kullanılabilir ama muhtemel bir gebelikte sizi sıkıntıya sokabilecek ilaçlardan korunmanızda fayda vardır. (Gebelikte ve emzirme döneminde ilaç kullanımıyla ilgili bilgiler için tıklayın)
3)Sigara: Aslında hayatın her döneminde sigara içmek son derece zararlı ama gebelikte sigara içmek kabul edilebilir bir davranış olarak görülmemeli.Bu yüzden varsa sigara alışkanlığınızı gebelik öncesi terk etmenizi şiddetle öneririz (Sigara ve gebelikte yarattığı riskler için tıklayın)
4)Meslek riskleri: Çok fazla sayıda örnek verilebilir ancak kalabalık ortamlarda özellikle çocuklarla çalışan öğretmenlerin çocukluk çağı hastalıkları açısından risk taşıdıklarını ve gebeliğin erken dönemlerinde bu hastalıkların sorun yaratacağını bilmelerinde fayda vardır.Yine kimyasal maddelerle ya da radyasyona maruz kalınabilen ortamlarda bulunanların da gebelik öncesi gerekli tedbirleri almalarını önermek doğru olacaktır.Kişisel bilgisayar kullanımının gebelik açısından önemli bir risk oluşturmadığını burada belirtelim.
5)Önceden bulunan sağlık problemleri: Doğurganlık çağında kadınlarda görülebilen bazı sağlık sorunları gabelikte risk artışına neden olabilir. Varsa bu sorunların saptanıp gebelik öncesi tedavi edilmeleri önemlidir. Bunları kısaca belirtmekte yarar görüyoruz.
Kansızlık (Anemi):
Özellikle toplumumuzda kadınlar arasında çok sık görülen bir sağlık sorunudur. Büyük çoğunluğu demir eksikliğine bağlı olsa da ‘Akdeniz Anemisi’ ve diğer anemiler de görülmektedir.Gebelik sırasında aneminin düzeltilmesi zordur , ayrıca kankaybı olasılığının arttığı bir dönem olduğundan en doğrusu, varsa aneminin gebelik öncesi teşhisi, hangi tipte bir anemi olduğunun saptanması ve tedavi edilmesidir.
Bu konuda diğer önemli bir nokta da bazı kansızlıkların kalıtsal özellik göstermesidir.Anne adayında bu tip bir anemi (ya da taşıyıcılığı) önceden saptandığında mutlaka baba adayının da durumunun değerlendirilmesi gerekir.Akdeniz anemisi taşıyıcılığı ülkemizde sıkça rastlanan bir durumdur.Eğer ebeveynlerin her ikisi de taşıyıcı ise bebeğin dörtte bir oranında Akdeniz anemisi hastalığıyla doğma riski vardır.Bu durum mutlaka saptanmalı ve gerekli önlemler alınmalıdır.
Tiroid Bezi Hastalıkları:
Tiroid bezine ait hastalıklar kadınlarda erkeklere göre belirgin şekilde fazla görülür. Tiroid bezi salgıladığı T3 ve T4 adı verilen hormonlarla vücuttaki pek çok metabolik olayı kontrol eder. Tiroid hormonlarının normalin üzerinde olmasına hipertiroidi,altında olmasına da hipotiroidi adı verilir. Halk arasında hemen tüm tiroid bezi hastalıklarına ‘Guatr’ dense de ,guatr tiroid bezinin hacim olarak büyümesi anlamındadır.Guatr olan bir hastada tiroid bezi fonksiyonları normalden az,normal ya da normalden fazla olabilir. Yine tiroid bezi hacmi normal olsa da tiroid hormonları normalden az ya da fazla düzeyde bulunabilir.Metabolik olaylar açısından önemli olan hormonal aktivitedir ,tiroid bezinin büyüklüğü ikinci planda yeralır.
Tiroid hormonlarında normalden sapma olan kadınların gebe kalma olasılığı daha düşüktür ancak gebelik sırasında tanı koyulan hastalar da vardır.Hipertiroidi hastalarının gebelik bulantıları normalden uzun süreli ve daha şiddetli olabilir.Yine düşük ihtimali her iki durumda da normalden daha fazladır.Anne adayında hipotiroidi varsa düşük ve erken doğum riski artar ,aynı zamanda preeklampsi,bebekte gelişme geriliği gibi olumsuzlukların görülme oranı da yükselir.
Gebelik öncesi muayene için doktora başvurduğunuzda bu konu önce sorgulama sonra da muayene ile araştırılır.Gerekirse doktorunuz tiroid hormon düzeylerinizin saptanmasını isteyecektir. Daha önceden tanı koyulmuş bir tiroid hastalığınız varsa ve ilaç kullanıyorsanız bu durumu zaten doktorunuzla paylaşmanız gerekir. Hipotiroidi hastalarına dışarıdan verilen tiroid hormonları plasentadan bebeğe geçmez.Bu nedenle bebeğe herhangibir etkisi olması mümkün değildir.Buna karşın tiroid bezi fazla çalışan hastaların kullandığı ‘antitiroid’ ilaçların bebeğe geçmesi mümkündür ancak hipertiroidi gebelik için daha riskli olduğundan ilaçlarınızı kesmeniz özel durumlar dışında önerilmez.Gebelik süresince de gerektiğinde hormon düzeyleriniz kontrol edilerek tedaviniz düzenlenecektir
Daha önce hiçbir tiroid probleminiz olmasa da TSH (Tiroid stimülan hormon ) düzeyinin gebelik öncesinde bakılmasında fayda vardır.Bugün için ideal serum TSH düzeyi 0.8 - 2.5 mu/ml nin kabul edilmektedir. Bu sınırların dışında kalan değerlerde ek tetkikler ve buna göre uygun tedavi düzenlendikten sonra TSH ın istenilen düzeye gelmesinin beklenmesi gebeliğin seyri açısından güvenli bir yoldur.
Hipertansiyon:
Yüksek kan basıncı gençlerde de görülebilen önemli bir sağlık sorunudur. Gebelikte hipertansiyona bağlı problemler gerek anne gerekse bebek için hayati tehlike oluşturabilir .Bu nedenle varsa hipertansiyonun tanısı ve tedavisinin düzenlenmesi şarttır.Daha önceden tanı koyulmuş bir hipertansiyon hastasının eğer doktoru izin veriyorsa gebe kalması önerilir.
Şeker Hastalığı (Diabetes Mellitus)
Şeker hastalığının gebelikle ilişkisi iki farklı şekilde ortaya çıkar. Gebelik öncesinden tanı konmuş bir şeker hastalığı bulunabileceği gibi gebelik sırasında da şeker metabolizmasında bozukluk ortaya çıkabilir (Gestasyonel diabet).
Eğer gebelik öncesi tanı koyulmuş şeker hastalığı varsa gebe kalma kararı vermeden önce mutlaka iç hastalıkları ya da diabet uzmanı ve kadın hastalıkları ve doğum uzmanıyla görüşmeniz gerekir. İyi kontrol edilmemiş bir şeker hastalığında bebekte bazı sakatlıkların oluşma olasılığı yüksektir. Son 3 aydaki kan şekeri düzeyi hakkında fikir veren kanda HbA1c düzeyi belli sınınırın üzerindeyse bebekte sakatlık riski artmış kabul edilir ve tıbbi kürtaj önerilir.
Şeker hastası bir anne adayının gebeliği yüksek risk grubunda yeralır ve mutlaka bir ekip tarafından takip edilmelidir.Bu ekipteideal olarak diabet uzmanı, kadın hastalıkları ve doğum uzmanı, çocuk hastalıkları uzmanı , diyetisyen ve uzman hemşire bulunmalıdır.anne adayının eğitilmesi,kendi şekerini ölçebilmesi ve insülin enjeksiyonlarını yapabilmelidir. Gebelik ve şeker hastalığı konusunda daha ayrıntılı bilgiyi site içinde bulabilirsiniz.
İdrar Yolları Enfeksiyonu ve Böbrek taşları
Gebelik idrar yolları enfeksiyonu açısından risklerin belirgin şekilde arttığı bir dönemdir. Gebelik nedeniyle oluşan pek çok değişiklik idrar yolu enfeksiyonlarının ortaya çıkması için çok uygun bir zemin hazırlar. Aynı zamanda gebelik sırasında enfeksiyon her zamankinden çok daha kolaylıkla yukarı doğru ilerler ve böbrekleri etkileyebilir.Böbrek taşı bulunması durumunda idrar yolu enfeksiyonu oluşması daha da kolaylaşır.
Bu nedenle gebelik öncesi idrar yolu enfeksiyonu ekarte edilmelidir. Basit bir idrar tetkiki ya da idrar kültürü bu konuda yeterli olacaktır. Eğer varsa böbrek taşlarının tedavisi yapılmalıdır.
Özet olarak Anne olmayı planladığınızda;
Risklerinizin belirlenmesi için ayrıntılı tıbbi öykü alınması ve risklerin değerlendirilmesi
Meme muayenesi de dahil olmak üzere tam bir sistemik ve jinekolojik muayene yapılması
Kadınlarda sık görülen ve giderek te sıklığı artan Tiroid bezi hastalıklarını dışlamak için TSH düzeyinin belirlenmesi
Smear testi uygulanması
Tam kan sayımı ,idrar tetkiki , açık kan şekeri
Hepatit B antijen ve antikoru ,Hepatit C antikoru , VDRL, Anti HIV , tetkiklerinin yapılması uygundur.
