ERCP (Endoskopik Retrograd Kolanjio Pankreatografi) Nedir?
ERCP, safra yolları ve pankreas kanalındaki çeşitli problemlerin tanı ve tedavisi amacıyla endoskopi ve fluoroskopi tekniklerini birleştiren bir yöntemdir. Bu amaçla tasarlanmış özel bir endoskopla mide ve onikiparmak barsağı geçilerek, ana safra kanalının ince barsağa birleştiği yerden girilerek safra yollarına ulaşılır. Buradan verilen radyoopak madde ile kanalın genişliği, lümeninde herhangi bir tıkanıklık olup olmadığı değerlendirilebilir, varsa ana safra kanalı taşları bu yolla çıkarılabilir veya safra akışını sağlamak için stend yerleştirilebilir.
ERCP temel olarak safra kanallarının safra taşları, enfeksiyona bağlı darlıkları, travma veya cerrahiye bağlı kaçakları ve tümöre bağlı tıkanıklıklarını tedavi etmek amacıyla kullanılır. ERCP tanısal ve tedavisel amaçlarla kullanılabilse de, manyetik rezonans kolanjiopankreatografi (MRCP) gibi göreli olarak daha az invaziv ve güvenli yöntemlerin geliştirilmesinden sonra, genelde tedavisel girişim gerektiğinde seçilmesi gereken yöntemdir.
Tanısal Kullanım Alanları
ERCP sırasında ana safra kanalındaki taşlar fluoroskopik olarak görüntülenebilir. Çıkıma oturmuş taşlar çıkarılabilir, burundan safra kanalına bir tüp yerleştirilebilir. Aşağıdaki durumlarda ERCP tanısal açıdan büyük öneme sahiptir:
-Tıkanma sarılıkları: Çok farklı nedenlere bağlı olabilir.
-Kronik pankreatit: Endoskopik ultrason, yüksek çözünürlüklü CT ve MRI/MRCP gibi daha güvenli tanısal yöntemlerin gelişmesi ile tartışmalı bir endikasyon haline gelmiştir.
-Ultrasonda tanı konan safra yolu genişlemesi ve safra yolu taşları
-Safra yolu tümörleri
-Travmaya veya cerrahiye bağlı şüpheli safra yolu yaralanmaları
-Oddi sfinkteri disfonksiyonu
-Pankreatik tümörler: Safra kanalı tıkanıklığı ve sarılığa yol açmadıkça doğru bir tanısal endikasyon değildir. Endoskopik ultrasonografi daha güvenli ve daha doğru bir tanısal alternatiftir.
Tedavi Amaçlı Kullanım Alanları:
Aşağıdaki işlemlerden herhangi biri gerekliyse ERCP ilk seçilecek metod olmalıdır:
-Endoskopik sfinkterotomi: Safra kanalı ve pankreatik kanalın ağızlarının genişletilmesi işlemidir.
-Taşların çıkarılması
-Stend yerleştirilmesi
-Darlıkların genişletilmesi: Örneğin primer sklerozan kolanjit veya karaciğer nakli sonrası anastomotik darlıklar gibi..
ERCP'nin Kontrendikasyonları (Yapılmaması Gereken Durumlar):
-Son birkaç hafta içinde geçirilmiş akut pankreatit atağı
-Yakınlarda geçirilmiş kalp krizi
-Yetersiz cerrahi ve endoskopik deneyim
-Kontrast maddelere aşırı duyarlılık öyküsü
-Cerrahi için kötü sağlık performansı
-Ağır kardiyopulmoner hastalık
-Kan sulandırıcı ilaç kullanımı ya da kanama bozuklukları
ERCP İşleminin Detayları:
Hasta hafif ya da tam olarak uyutulur. Ardından esnek bir kameradan ibaret olan endoskop ağız yolu ile girilir. Yemek borusundan mideye, oradan da pylor geçilerek onikiparmak barsağı ve ana safra kanalı ile pankreas kanalının açıldığı ampulla Vateri denen bölgeye kadar ilerlenir. Oddi Sfinkteri ampullanın açıklığını kontrol eden kaslardan oluşmuş bir kapakçıktır.
Bölge direk gözle incelenerek çeşitli prosedürler gerçekleştirilebilir. Plastik bir katerer veya kanül ampulladan yerleştirilerek ve radyokontrast madde enjekte edilerek safra kanalları ve pankreas kanalı görüntülenebilir. Kanalda tıkanıklığa yol açan oluşumları ve taşları görüntülemek için fluoroskopi kullanılır.
Gerektiğinde ampulla açıklığı elektrik bağlantılı, sfinkterotom adı verilen bir telle kesilerek genişletilebilir. Böylece hem kanala daha rahat ulaşılır, hem taşlar çıkarılabilir, hem de safra akışının önündeki engel kalkmış olur.
ERCP ile gerçekleştirilebilecek diğer işlemler safra kanalının basket veya balon kateterlerle temizlenmesi ve safra akışını sağlamak için plastik stendlerin yerleştirilmesidir. Aynı zamanda pankreas kanalı da kanüle edilebilir ve stend yerleştirilebilir. Pankreas kanalının görüntülenmesi pankreatit vakalarında gerekli olabilir.
Özel vakalarda ikinci bir kamera ilk endoskopun kanalından ilerletilebilir. Buna duodenoskop yardımlı kolanjiopankreatoskopi (DACP) veya Anne-Kız ERCP denir. Kız skop direk elektrohidrolik taş kırma cihazını ilerletmek için veya kanalın röntgen görüntüsü yerine direk gözle incelenmesi için kullanılabilir.
ERCP'nin Riskleri
ERCP sonucu gelişebilecek en önemli problem pankreatit olup, tüm vakaların % 5'inde meydana gelir. Kendiliğinden düzelen ve hafif bir tablodur, ancak bazen hastanede yatmayı gerektirebilir ve nadiren hayatı tehdit eder. Pankreatit yönünden risk altında olan hastalar genç hastalar, daha önce ERCP sonrası pankreatit geçirmiş olanlar, kadınlar, pankreatik kanalın kanülasyonu gereken hastalar ve Oddi sfinkter disfonksiyonu olan hastalardır.
Barsak delinmesi tüm endoskopik işlemlerde geçerli bir risktir ve sfinkterotomi gerçekleştirildiyse ek bir risk vardır. Onikiparmak barsağının ikinci kısmı anatomik olarak peritonun arkasındadır. Yani batın içi peritoneal yapıların gerisindedir. Bu nedenle sfinkterotomiye bağlı delinmeler retroperitonealdir. Sfinkterotomi ayrıca kanama riski de taşır.
Anesteziye bağlı olarak kan basıncı düşebilir, solunum depresyonu, bulantı ve kusma gelişebilir. İçerdiği iyoda allerjisi olan hastalarda kontrast maddeye bağlı alerjik reaksiyon riski de vardır.
Op.Dr.Murat Üstün tarafından hazırlanmıştır. Kaynak belirtilmeden ve link eklenmeden alıntı yapılamaz.
