Cep telefonlarının yaşamımıza bu kadar fazla girmesi, kablosuz internet ağları, mikrodalga fırınlar, monitörler, LCD televizyonlar ve hatta uzun saçlı çocuklarımızın banyosundan sonra kullandığımız saç kurutma makineleri… Ev aletleri babaannelerimizin anlamakta güçlük çekeceği kadar hızlı bir şekilde dijitalleşiyor ve manyetik cihazlarla iç içe hale geliyoruz. Bizler bu cihazları kullanmayı zaman içinde öğrenir ve cihazların evrimleşmesine şahit olurken yavrularımız bu ortamın içine doğuyor, yaşam çocuklarımız için bu cihazların içinde başlıyor ve evrimin bir parçası oluyorlar…
Hayatımızda bu kadar elektronik cihaz varken bunların yaydığı elektromanyetik dalgalardan ne kadar etkileniyoruz ve korunmak için neler yapmalıyız? Elektromanyetik alanın canlıların sağlığı üzerine olumsuz etkilerini gösteren birçok araştırma vardır. Buna karşın, elektromanyetik alanın insan sağlığına zararlı olmadığını gösteren birçok araştırma sonucu da bulunmaktadır. Bundan da bilim çevrelerinde bu konu üzerinde ortak bir fikir birliği olmadığı anlaşılmakla birlikte elektromanyetik alanın insan sağlığına ne gibi etkileri olduğu toplumda önemli bir kaygı ve merak konusudur.
Bu konuda bir rehber hazırladık:
Öncelikle elektromanyetik radyasyon kaynakları nelerdir?
Sabit telekomunikasyon cihazlarının (baz istasyonları ve cep telefonu) antenleri,
Radyo, televizyon ve telsiz verici istasyonlarının antenleri,
Elektrik iletim hatları ve trafo merkezleri,
TV, bilgisayar ekranları,
Radar sistemleri,
Uydu iletişim sistemleri (mesela uydudan yer belirleyen ve son zamanlarda moda olan navigasyon cihazları)
Tıpta kullanılan bazı cihazlar, (“yavrularımız bu ortamın içine doğuyor” demiştik, değil mi?)
Peki birey olarak neler yapabiliriz bir de buna göz atalım?
• Elektrikli aletleri kendinizden mümkün olduğunca uzakta çalıştırın. Elektromanyetik etki mesafe ile hızla azalacaktır.
• Kullanmadığınız aletleri ya kapalı tutun ya da fişten çıkarın. "Stand by" konumunda kaldığı sürece elektromanyetik kirlilik yaratacaktır.
• Düşük radyasyonlu bilgisayar ekranı kullanmaya özen gösterin ya da ekran filtresi kullanın.
• Ekonomik (halojen ve flüoresan) lambaları mümkünse kullanmayın, kullanmıyorsanız kendinizden uzakta tutun; gece lambası ve okuma lambası olarak kullanmayın. Halojen lambalar yüksek akımlar kullanırlar.
• Eski telefon hatlarına bağlı telsiz telefonların çıkış güçleri çok yüksek değil; ancak cep telefonlarında durum bunun tam tersi.
• Araç telefonlarının antenleri araçların tepesinde olmalı, yanlarında ya da pencerede değil.
• Dinlendirici bir uykuya geçmek için en ideal koşul yatak odasında TV ve radyo bulunmamasıdır.
• Elektrikli saat / radyo / alarm'ı başucunuzda bulundurmayın (pilli kullanmayı tercih edin). Elektrikle çalışan radyolu çalar saat kullanmayınız. Kullanmak zorundaysanız başımızdan mümkün olduğunca uzakta tutunuz. Odada herhangi bir alet kullanılmadığı sürece odaya gelen elektrik akımı kesebilirsiniz.
• Yatak odasında başucunuzdaki duvarla komşunuzda bir elektronik aletin bitişik durmamasını sağlamaya çalışın
• Cep telefonu kullanmadığınız surece kapalı tutun. Gerekmedikçe cep telefonları kullanmayın. Üzerinizde açıkken bulundurmayın. (Kalp üstünde, bel ve göğüste bulundurmayın.) En iyisi cep telefonu kullanma çılgınlığına son verin.
• Açık telefonu kendinizden en uzak mesafede bırakın. Tercihen 1m mesafeden kulaklıkla konuşun. Acil durumlar dışında yanınızda açık taşımayın veya hep kapalı tutun, gerektiğinde siz arayın. SAR<1 W/kg olan cep telefonlarını tercih edin.
• Yatağınızı EM alanlardan olabildiğince uzağa koyunuz.
• Elektrikli battaniye kullanmayın ya da yatmadan önce yatağınızı ısıtarak kullanın.
• Tüm TV ve bilgisayarların arkalarında EM elektromanyetik alan daha büyüktür. Komşunuzda bu aletlerin nereye yerleştiğine dikkat edin.
• Lap Top bilgisayarlar (LCD ekran) şarjlı kullanıldığında düşük EM alana sahiptir (uzakta şarj edilmelidir).
• Saç kurutma makinesinin manyetik alanı çok yüksektir ve hipofiz bezinden melatonin salgılanmasını etkiler. Sürekli kullanmak yerine aralıklarla kısa süreli kullanın. Akşamları kullanmayın.
• Evinizdeki ve işyerinizdeki elektrik ve manyetik alanları ölçtürün.
• Mikrodalga fırın çalışırken en az 1 m' den uzakta durun. Gerekmedikçe kullanmayın.
Fotokopi makinelerinden (yüksek manyetik alan) en az 50 cm uzakta durun.
• Elektrikli tıraş makinesi kullanmayın veya şarjlı kullanın veya jilet tercih edin.
• TV ekranlarından (ön ve arkasından) en az 2 m uzakta bulunun.
• Elektrikli daktiloları kullanmadığınızda fişten çıkarın.
• Çamaşır / bulaşık vs. makineleri çalışırken yakınında bulunmayın.
• Cep telefonu baz istasyonlarının evlerinizin çatısına ve okullara veya yakın çevrenize takılmasına izin vermeyin. (Yeni Zelanda, ABD ve İngiltere'de bu konuya halk sahip çıktı. İngiltere' de istasyonlara yakın evler daha ucuza satılıyor.)
Uzm Dr Erdem UZUNOĞLU
(Prof. Dr. Nesrin Seyhan, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyofizik Anabilim Dalı Başkanı ve Faruk Levent,Medikal Teknik Dergisi, Haziran 2010 kaynak alınarak hazırlanmıştır)
