Anjiyografik işlemlerde el bilek damarı sadece teşhis için değil, karmaşık balon ve stentleme işlemlerinde ve diğer damarlar için de kullanılabilmektedir.
El bilek damarı (Radiyal arter), kalp damarlarının anjiyografisinde ilk kez 1989 yılında kullanıldı ve birçok avantajı sayesinde günümüzde daha sık ve yaygın olarak tercih edilir hale geldi.
El bilek damarının seyri yüzeyel olduğundan, çevresinde sinir, toplardamar gibi yapıların bulunmaması nedeniyle girişim yerine ait komplikasyonlarının daha az ortaya çıkması en önemli avantajlarındandır. Hasta daha az ağrı hisseder ve hastaneden taburculuk süresi daha erkendir. Özellikle kilolu ve ortopedik nedenlerle sırtüstü yatmakta zorlanan hastalar için bu çok önemlidir. Balon ya da stent uygulanan hastaların yatış süresi daha uzun olduğu ve kan sulandırıcı ilaçların kullanıldığı düşünülecek olursa bu, hem yatış süresini kısaltması hem de kanama riskini ortadan kaldırdığından bilekten uygulama çok büyük avantajdır. Hasta erkenden ayağa kalkabilir ve lavabo ihtiyacını yatakta karşılamak zorunda kalmaz. Hasta için oldukça konforlu ve güvenilir bir işlemdir.
Uygulamanın en sık gözlenen komplikasyonu damar kasılmasıdır ve %10-25 oranında görülür. Kullanılan özel malzemeler, damar kasılmasını giderici ilaçların kullanımı ve işlem sırasında kateter ve kılavuz telin dikkatli ve nazik ilerletilmesi ile bu sorun çözülebilir. Diğer dezavantajı kolda damar anormalliklerinin sık gözlenmesidir. Kasık damarına göre işlem daha zor olduğu için hekimin eğitimi, daha uzun süre gerektirmektedir.
Uygulamanın başlangıç dönemlerinde mümkün olduğunca akut miyokard enfarktüsü hastalarından uzak durulmaya çalışılmıştır. Fakat, son yapılan çalışmalarda, el bilek damarı kullanılarak acil girişimlerde de uygulamanın güvenli olduğu ve başarılı sonuçlar sağladığı gösterilmiştir. El bilek damarından yaklaşımla, korumasız sol ana koroner damarı, kronik tam tıkalı koroner damarlar, böbrek, beyin damarı ve baypas damarları gibi karmaşık işlemlerin de uygulanabilmesi mümkündür. Teknolojik gelişmeler sayesinde malzemeler küçültülerek, işlemler güvenle ve başarıyla yapılabilmektedir.
El bilek yolunun tercih edilmediği durumlar da vardır. Hemodiyaliz için arteriyovenöz fistül varlığı, yaşlı kadın hastalarda zayıf nabız alınması, damarlarda bilinen aormallik varlığı ve geniş çaplı kateter ihtiyacıdır.
Karmaşık girişimlerin de yapılabilmesi ve sayılan çok sayıda avantajları nedeniyle de el bilek damarından girişim daha fazla tercih edilerek rutin kullanıma girmelidir.
Prof. Dr. Metin Gürsürer
