Halk arasında kireçlenme olarak bilinen hastalık aslında oynar ve yarı oynar eklemlerdeki kıkırdak yapısının ilerleyen yaşla beraber bozulma hastalığıdır. Vücutta ki ensık görülen yerlerden biri diz eklemidir. Bu tür eklemlerde eklemin kıkırdakyüzeylerinin
kayganlaşmasını ve eklem kıkırdağının beslenmesini sağlayan eklem sıvısını yapan sinovyum denen bezler vardır.
Diz artrozu literatürde gonartroz diye tabir edilmektedir.
Gonartroz: Sinovyal eklemlerin eklem kıkırdağında harabiyet,eklem yüzlerinde yeni kemik yapımı, eklem ağrısı, hareketkısıtlılığı ile karakterize nonenflamatuar, kronik bir hastalıkdır.
Kısaca diz eklemi yetersizliği olarak tarif edebiliriz.
Bir çok doktor eklem kıkırdak bozulmasının kas zayıflığı,şişmanlık, ailesel, eklemin ani yada uzun süreli yüklere maruzkalarak yaralanması ve yaşlanmanın kombinasyonu olduğunainanmaktadır. Bunların dışında romatizmal hastalıklar ve ekleminmikrobik (bakteri, mantar) hastalıklarıda kıkırdağa zarar vererekeklemin bozulma sürecini başlatmaktadırlar.
Sıklıkla yaşla beraber seyreden artroz 50 yaş üstü bayanlardagörülmekle beraber başlangıc dönemi 30’lu yaşlar olmaktadır.
Belirtiler:
- Ağrı
- Sertlik
- Bazen hafif ısı artışı
- Şişlik,deformite,krepitasyon( ses gelmesi)
- Fonksiyon kaybı, takılma
Diz artrozu belirtileri genellikle 50 yaşlarına doğru daha çok şişman, bacaklarında varis bulunan ve menopoz dönemindeki kadınlarda görülür. Başlangıçta sinsi bir ağrı vardır ve eklem hareketleri kısıtlanır. Hastalık yerleştikçe sinovyal bez kalınlaşır, diziçisıvısı artar diz şişer. Yani bilinenin aksine dizde sıvı bitmesi gibi bir durum söz konusu değildir.
Diz çevresi kaslarında hacim ve kuvvet kaybı görülür. Dizde gerginlik ve hareket kısıtlılığı görülür. Dizin röntgen filminde eklemaralığının inceldiği, hatta dizin iç ya da dış bölümlerinde bütünüyle ortadan kalktığı görülür.
Hastanın ayakta çekilen dizfilminde kemiklerin diziliniminin bozulduğu ve eklem kenarlarının inceldiği belirgin bir biçimde saptanır. Eklem içinde serbest kemik parçalarına rastlanabilir.
Diz artrozunun röntgen bulguları:
Evre 0: Normal
Evre 1: Minimal osteofit( kemik çıkıntısı), normal eklem mesafesi
Evre 2: Belirgin osteofit, eklemmesafesinde kuşkulu daralma
Evre 3: Belirgin osteofit ve eklemmesafesinde belirgin daralma
Evre 4: Belirgin osteofit varlığı ve eklemmesafesinde tamamen daralma
İleri evrede kıkırdak doku altındaki kemikte yeryer kistler oluşur.
Diz MRI tetkiki gonartrozunderecelendirmesinden çok ayırıcı tanısındakullanılır. Ayrıca gonartroza eşlik edebilecekmenisküs yırtıklarının, OCD kısaltmasıylabilinen kıkırdak ve kıkırdak altı kemikdokusunun canlılığını yitirmesi anlamına gelen Osteochondral Defectin, doğumsal oluşumlardan olan plika denen band yapılarının,eklem iltihaplanmasının, kemik ve yumuşakdoku tümörlerinin, serbest cisimlerin, diz kapağıkemiğinin kaymasının, bağ yaralanmalarınınayırıcı tanılarında MRI tetkiki oldukça faydalıdır. Bilgisayarlı Tomografinin yeri diz artrozundaoldukça kısıtlıdır.
Diz artrozunda kullanılan kan tetkikleride ayırıcıtanıya yönelik olup diz artrozuna özel bir kan tahlili yoktur.
Tedavi:
Diz artrozunun tedavisini temelde ikiye ayırabiliriz.
a. Cerrahi Dışı ( konservatif)
b. Cerrahi
Cerrahi dışı tedaviler:
- Kilo vererek diz üstündeki yükü azaltma
- İlaçlar:
NSAİD ler
Ağız yoluyla
Fitil
Enjeksiyonlar ( kas içi, damar yolu)
Lokal
Steroidler
Ağız yoluyla
Diz içi enjeksiyon
Diz içi enjeksiyonlar: Hyalüronik asid, PRP enjeksiyonu, Steroidler, Kıkırdak yapı molekülleri , vs
Opioid analjezikler
İstirahat
Egzersizler, soğuk uygulama
Fizik tedavi ajanları
Kaplıcalar
Destekler ( baston, dizlik, yumuşak tabanlı ayakkabı vs)
Cerrahi Tedaviler:
Açık cerrahi temizlik ( günümüzde pek yapılmamakta)
Artroskopik temizlik, mikrokırık, drilling
Bacak aksını düzeltici kemik operasyonları
Kıkırdak – kemik doku nakilleri (mozaikoplasti)
Kıkırdak hücrelerini kültürde üretilerek tekrar dize nakledilmesi
Total Diz Protezi
Diz eklemindeki kemiklerin birbirine kaynatılarak eklemin dondurulması (artrodez)
Tüm bu tedavi seçenekleri hastanın içinde bulunduğu duruma göre hasta ile konuşularak değerlendirilir.
Bilinmesi gereken diz artrozunun bir süreç olduğu ve tedavinin yaşam boyu devam edeceğidir.
Dr.Haldun Seyhan
