Çocukların yaklaşık % 10'unda horlama; % 2'sinde ise uykuda tıkanma, yani uyku apnesi görülür. Çocukta horlama, genellikle burun tıkanıklığı yapan nedenler sonucunda gelişir. Burun tıkanıklığı nedeniyle ağız yolunu kullanmak zorunda kalınır. Ağız yoluyla nefes almaya çalışan çocukta, boğaz bölgesi yapılar titreşerek horlama sesi oluşur. Boğaz da bulunan yapılar uyku sırasında bazen birbirlerinin üzerine kapanarak çocukta nefes almayı durdurur. Çocuklarda bu uykudaki tıkanıklığını, yani uyku apnesini ilk anne babalar fark eder. Uykusunda yatakta dönen, huzursuz, horlayan, iç çeken çocuğun kısa aralıklarla nefes almaya ara verdiği ve nefesinin kesildiği fark edilir. Bu nefeste durmalar, on saniyeden başlayıp daha uzun saniyelere uzayabilir. Bu tıkanma sürelerinde vücut oksijensiz kalır. Bu süreçler gece boyunca defalarca tekrarlanabilir.
Uykuda tıkanmalar zamanla, çocuğun diş, yüz yapısını etkileyebilir. İlerleyen dönemlerde kalp ve akciğer hastalıklarına neden olabilir. Çocuktaki bu tıkanıklık durumunda sorun burundan kaynaklanıyorsa, kulaklar da etkilenebilir. Geniz bölgesinde bulunan kulak kanalı kapanarak, kulakta sıvı birikimine ve işitme kayıplarına neden olabilir. Bu durum daha da ilerlerse çocuğun işitme ve konuşma gelişimini engelleyebilir. Bu tıkanmalar çok küçük yaşlarda veya bebeklik dönemlerinde oluyorsa, beslenme bozukluklarına ve yaşamı tehdit eden sorunlara neden olabilir.
Gece uykuda horlama ile bereber tıkanıklık durumlarında çocuğun uyku kalitesi bozulur. Sabahları uykudan uyanması zordur ve sıklıkla baş ağrısı ile uyanır. Uykusunu alamadığı için gündüz uykulu, halsiz ve yorgun olur. Okulla ilgili, gün içinde dikkat dağınıklığı mevcuttur ve derslerine konsantre olamaz, okul başarısı düşer. Etrafına karşı davranış bozuklukları sergiler. Hiperaktiftir. Bu durum birçok kez hiperaktivite, dikkat eksikliği bozukluğu tanısıyla tedavi edilir. Anne babalar çocuklarının gece aşırı terlediğinden şikayet eder. Terleme, vücudun oksijensiz kalma dönemlerinden kaynaklanır. Genellikle iştahsızlık baş gösterir. Çocukta gece altını ıslatma problemlerini de olabilmektedir.
Horlamaya ve tıkanıklığa sebep olan burun kaynaklı nedenler:
Çocuklarda horlama ve uyku apnesinin sıklıkla nedeni burun tıkanıklığıdır. Burun tıkanıklığının birçok farklı nedeni vardır. Doğumda (konjenital), ya da daha sonrası ilerleyen yaşlarda meydana gelen hastalıklarla tıkanıklık olabilmektedir.
Genellikle ; Geniz etleri, alerji, sinüzit, burun iltihapları, buruna sokulan yabancı cisimler, soğuk algınlıkları, düşmelerle oluşan, burun kıkırdak kemik yapısında darlık yaratan eğrilik ve sapmalar, konka adı verilen burun etlerinin irileşmesi. Burunda ekstra polip adı verilen et oluşumları nedeniyle horlama, uykuda nefesin kesilmesi belli başlı nedenlerdendir.
Doğuştan olan sebepler ise, Burun gelişimi içinde burun deliklerinden biri veya ikisinin gelişemeyip kapalı olması (koanal atrezi), baş yüz gelişim anormallikleri, tümörler, kistler gibi durumlardır.
Horlamaya ve tıkanıklığa sebep olan boğaz bölgesinden kaynaklanan nedenler:
İri bademcikler ve geniz etleri, iri dil çocukta horlama ve tıkanıklığa neden olan en büyük sebeplerdir. Daha nadir görülen sebeplerden biride gırtlak bölgesindeki dokuların gelişimsel daha yumşak olması durumudur. Bu yumşak dokular zaman zaman solunum yollarını kapayarak çocuğun uykuda tıkanmasına neden olurlar.Bu son derece nadir görülen duruma osteomalazi adı verilir.
Çocukta horlama ve uykuda tıkanıklık (uyku apnesi) durumu varsa ne yapılmalıdır?
Öncelikle soruna neden olan sebep muayenelerle anlaşılır. Sonrasında tıkanmaya neden olan sebebe bağlı tedavi seçenekleri planlanır. Bu tedavi planları ilaç tedavileri veya cerrahi tedavilerdir. Horlama ve uykuda tıkanıklığı (uyku apnesi) olan çocuklarda neden geniz eti veya bademcik kaynaklıysa , geniz eti ve bademcikler operasyonla alındığında problem tamamen düzelmektedir. İltihabi durumlarda ilaç tedavileri ön plana çıkar. Şayet burun içine sokulmuş yabancı bir cisim varsa (silgi, saat pili, sünger, kağıt parçası gibi) bir an önce çıkarılmalıdır. İlerleyen dönemlerde bu yabancı cisimler burun içinde taşlaşarak burunda ciddi kötü kokulu ve akıntılı tıkanıklıklara neden olur.
Tedavi edilen çocukta ne gibi düzelmeler görülür?
Horlama ve uyku apnesi durumu nedenine yönelik tedavi edildiğinde ve sorunlar çözümlendiğinde ; Burunu açılan çocuğun uyku kalitesi düzelecektir. Uyku kalitesi düzelen çocuğun okul başarısı yükselecek, gece uykuda büyüme hormonu salgısı artacağından büyümesi ve gelişimi hızlanacak, iştahı yerine gelecektir. Üst solunum yolu hastalıklarına (grip nezle sinüzit gibi) sık yakalanmayacaktır. Çene, yüz ve diş gelişimi bozuklukları, akciğer, kalp hastalıkları gibi riskler de beklenmeyecektir.
Özet olarak, çocuklarda kronik burun tıkanıklığı yaygın olup belirtileri mevcutsa, dikkatli bir değerlendirme yapılarak doğru tanı ve tedavi planı gerektirir. Çocuğun ileriki yaşamında olumsuz durumlara neden olabilecek etkileri nedeniyle horlama ve uykuda tıkanıklığa neden olan sebebin düzeltilmesi ve ortadan kaldırılması önemlidir.