Çocukken küçük yaşlardan itibaren sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazandırılması, ileriki yaşlarda şişmanlık problemini ortadan kaldıracaktır. Çocuk sosyal davranışlarda olduğu gibi yeme davranışında da anne ve babayı örnek alır. Anne ve babanın yeme alışkanlıkları nasılsa çocuğun da yeme alışkanlığı aynı şekilde gerçekleşir. Bir başka deyimle kendi yeme alışkanlıklarınız ve yemek yeme davranışlarınızı çocuklarınızda görebilirsiniz, bu noktada çocuk sizin aynanız olur. Çocuğunuza düzgün yeme alışkanlıkları kazandırmak için sizin de evinizde düzgün, sağlıklı beslenmeniz çocuğunuza örnek davranış geliştirmeniz gerekmektedir.
Çocuğunuza düzgün beslenme alışkanlığı kazandırmak için;
- Evde sağlıklı yiyecekler bulundurun. Çikolata, gofret, kola, cips, kuruyemiş gibi sürekli atıştırma hissi uyandıran besinler bulundurmayın.
- Siz sağlıklı ve düzenli beslenerek çocuğunuza örnek davranışta bulunun. Evde kesinlikle, atıştırma bir şeyler yeme şeklinde bir davranış sergilemeyin.
- Çocuğunuza ana öğünlerde düzenli yemek yeme alışkanlığı kazandırın. Sofra kültürünün yerleşmesini sağlayın.
- Çocuğunuza en önemli öğününün kahvaltı öğünü olduğunu aşılayın ve kahvaltı öğününün en az akşam öğünü kadar uzun tutulmasına özen gösterin.
- Çocuğunuzun beslenme çantasına okulda yiyebileceği meyve gibi sağlıklı yiyecekler koyun.
Çocukların beslenme alışkanlıklarını düzenlemek ve gelişimini hızlandıracak bir beslenme programı vermek gerekmektedir. Bu beslenme programı yaşa göre farklılık gösterir.
0 - 1 yaş çocuk beslenmesi farklıdır.
1 - 3 yaş çocuk beslenmesi farklıdır.
3 - 6 yaş çocuk beslenmesi farklıdır.
Çünkü her yaşın gelişim sürecine göre olması gereken besin ve miktarları farklılık gösterir.
0 - 1 yaş Çocuk Beslenmesi
Bebeklikten itibaren her ayın ve daha sonra her yaşın kendine has bir beslenme şekli vardır. Her yaş grubunda çocuğun alması gereken besinler ve miktarları farklılık gösterir. 0 - 1 yaş çocuk beslenmesi ve miktarları farklı olmakla birlikte 1 yaştan sonraki çocuk beslenmesi de farklılık gösterir. Yaş arttıkça, çocukların alması gereken enerji ve besin miktarları da değişir. Bu sebeple bunun adına bebekken çocuğa yeterli ve gerekli besinleri vererek beslenme alışkanlığının düzenlenmesi diyebiliriz. Ölçülü ve ihtiyacı olan miktarda yiyecek vermek gerekir. Fazla yedirmek şişmanlığın temellerini atmaya neden olacaktır.
Süt salgısı normal olan anne, bebeğin ilk 4 aylık döneminde bütün besin gereksinimini karşılayabilir. Anne sütü yeterli olduğu sürece bu dönemde bebeğe başka besin vermeye gerek yoktur. Eklenen her şey anne sütünün yararlılığını azaltılacaktır. Sadece 400 ünite D vitamini verilmelidir. Bebek ilk 4 ay sadece anne sütü ile beslendiğinden başka tatları bilmez. Anne sütü ne tatlı, ne tuzludur. Diğer tatları biz verdiğimiz besinlerle bebeğe öğretiriz. Dolayısıyla bebeğin küçük yaşlardan çok tatlı ve çok tuzluya alışmaması için, bebeğe çok tatlı ve tuzlu yiyecekler verilmemelidir. Herhangi bir nedenle anne sütü yetmiyorsa veya hiç süt yoksa bebeğin ayına göre mama ile beslemek gereklidir.
- İlk 4 aya kadar anne sütü ile beslenen bebeğin ek besinlere alıştırılması 4 - 6 ay arasında gerçekleştirilmelidir.
- 4 - 6 ay arasında bebek kaşık ve bardağa yavaş yavaş alıştırılmalıdır.
- Sadece anne sütü ile beslenen bebeğe, önce günde 1 tatlı kaşığı meyve suyu verilir, bu miktar zamanla yarım çay bardağına çıkarılır.
- Daha sonra meyve ezmesi verilmeye başlanır.
- Polivitamin şurubu da verilmelidir.
- Bebek bunlara alışınca daha önce verilmemişse yoğurt verilmeye başlanır.
- Buna da alışınca sebze çorbasına başlanır.
- Daha sonra 1/8 katı pişmiş yumurta sarısı sebze çorbasına katılarak veya sütle ezilerek verilmeye başlanır.
Unutulmaması gereken bebek anne sütü ile yeterli büyüme ve gelişmeyi gösteremiyorsa ek besine 5. ayda az miktarda başlanır. Çocuğun tepkisine göre miktar artırılır. Bebek bir besine alışınca diğer ek besin verilmelidir. Bebeğe bu ek besinleri verirken iyice ezerek ve sıvı haline getirerek verilmelidir. Katı ve sert besinler vermekten kaçınılmalıdır.
4 - 6 ay arasında bebek değişik besinlere alışmıştır. 6 aydan sonra bebeğin alıştığı besinler belirli öğünlerde ve belirli miktarlarda verilir. 6. aydan sonra ise bebek evde pişen bazı yemeklerden yararlanabilir. Ancak bu yiyecekler bebeğe verilirken tuzlu ve baharatlı olmamalı ve iyice ezilmelidir. 7. aydan sonra anne sütü bebeğin besin ihtiyacını karşılayamayacağı için enerji ve besin öğeleri açığı diğer besinlerden karşılanmalıdır. Emzirmenin yanında bebeğe diğer besinler de sağlanıyorsa emzirme 1 yaşına kadar devam ettirilmelidir.
Emzirme sonlanmış ise bebeğin beslenmesi:
*Günde 5 - 6 öğün olacak şekilde düzenlenmelidir.
Sabah: 1 yumurta, ekmek içi,
½ çorba kaşığı bal veya pekmez,
½ bardak süt (Hepsi ezilerek çocuğa verilmelidir.)
Kuşluk: ½ su bardağı süt veya yoğurt
Öğle: Kıymalı sebze çorbası (Yarım tabak)
Çorbanın içine yoğurt konulabilir.
İkindi: 1 çay bardağı meyve püresi
Akşam: Koyu tarhana çorbası veya 1 küçük tabak yoğurtlu pilav veya muhallebi
Yatarken: 1 bardak süt içirilebilir.
*1 - 3 yaş çocuk beslenmesi
Bu yaş grubu çocukların beslenmesi ileride sağlıklı bir birey olarak hayatlarını sürdürebilmeleri hastalıklara karşı dirençlerinin gelişmesi için büyük önem taşır.
İki yaşına gelmiş çocuk üç ana yemek yemelidir. İkindi gibi bir de ara öğün olmalıdır. Bu ara öğünde süt, meyve veya meyve suyu (taze sıkılmış) verilebilir. Yemek aralarında çocuğa şekerleme, pasta, bisküvi, kek veya kurabiye gibi yiyeceklerin verilmesi gereksizdir. Bu tarz besinler çocuğun normal besin ihtiyacını karşılamasını engellediği gibi diş çürümelerine yol açıp çocuğa gereksiz kilo aldıracaktır. Ailenin dengeli beslenme alışkanlığı varsa çocuk da zaman içerisinde dengeli beslenmeyi alışkanlık olarak hayatına yerleştirecektir. Unutulmaması gereken çocuk anne ve babayı örnek alıp beslenme alışkanlığını ebeveynlerin seçimleri doğrultusunda yapacaktır.
Çocuğun düzenli yemek yeme alışkanlığı kazanmasında ailenin tümü önemlidir. Çocuğun yediklerini başka çocukların yedikleri ile kıyaslamak ve az yedi diye fazla yemeye itmek doğru değildir. Çocuğun ihtiyacının ne olduğunu bilip ona göre yemek yedirilmelidir.
Çocuğun yeterli beslenip beslenmediği, büyüme ve gelişme durumunda anlaşılır. Normal büyüyen bir çocuğun yediğini yeterli görmeyip daha fazla yemesini istemek doğru değildir. Her çocuğun metabolizması kendine özgüdür. Bu sebeple büyüme hızı çocuk beslenmesinde örnek alınmalıdır.
Çocuğa ek besinler zamanında başlanmalıdır. Eğer çocuk yemek yemiyor ise bunun nedeni zamanında ek besinlere başlanmamış olmasıdır. Bu çocuklar çeşitli besinlere azar azar, yavaş yavaş çalıştırılmaları gerekir. Alıştırma döneminden sonra günlük gereksinimler tam olarak verilir. İkinci yıldan sonra çocuk kendi kendine yemek için büyük bir istek duyar. Bu istek yerine getirilmelidir. Bu yaşta çocuk bardakla kendi kendine su içebilir ve yemek yiyebilir. Besinlerin değeri her fırsatta çocuğa anlatılmalıdır. Çocuk her zaman yetişkinleri taklit edeceğinden, yetişkinlerin beslenme konusunda iyi örnek olması gerekir.
Çocukların büyüme döneminde protein ve kalsiyum kaynaklarını düzenli almaları önemlidir. Çocuk süt içmek istemezse aynı miktarda yoğurt veya sütten yapılmış muhallebi, sütlaç verebilir. Yemekler kızartılmadan fırında veya ızgara pişirilmelidir.
Küçük parça et ve sebzelerde yapılmış kebaplar, kıymalı, sebze yemekleri ve köfteler verilebilir.
*1 - 3 yaş çocuk beslenmesine örnek mönü
Sabah 1 adet yumurta
30 gr. Peynir
1 dilim ekmek
1 bardak süt
domates
Öğle 1/3 porsiyon et yemeği
Yarım kase yoğurt
Yarım dilim ekmek
Ara 1 portakal
Akşam 1/3 porsiyon sebze yemeği (etli)
1/3 porsiyon pilav ya da makarna
1 porsiyon meyve ( 1 elma veya 1 portakal gibi)
Ara 1 bardak süt veya yoğurt
*3 - 6 yaş çocuk beslenmesi örnek mönü
Sabah 1 yumurta
50 gr. peynir
2 - 3 dilim ekmek
1 bardak süt
Ara 1 portakal veya 1 elma
Öğle ½ porsiyon et yemeği
½ porsiyon sebze yemeği
Yarım kase yoğurt
1 dilim ekmek
Ara 1 bardak süt veya yoğurt
Akşam ½ porsiyon etli sebze yemeği
½ porsiyon pilav veya makarna
1 portakal veya 1 elma
Ara 1 portakal veya 1 elma
