Bebekler doğdukları anda aslında hemen hemen tüm süt dişleri dişetlerinin altında hazırdır. Bebek 6 aylık olduğunda süt dişleri belli bir sırayla sürmeye başlar. Bazı bebeklerin diş çıkarma zamanları daha erken ya da geç olabilir,bu normaldir. Bebeklerde ilk çıkan dişler alt ön dişlerdir. Bunları takiben üst ön dört diş ile birlikte alt ön dişlerden ikisi daha sürer. Bundan sonra dişler genellikle çenelerin her iki tarafında olmak üzere yavaş yavaş ağızda yerlerini alırlar. Bebek 36 aylık olduğunda ağzında 20 adet süt dişinin bulunması gerekir.
Çocukluk döneminde kazanılan ağız-diş sağlığı bilinci,toplum sağlığını etkileyen son derece önemli bir konudur. Günümüzde tıbbın her alanında olduğu gibi diş hekimliğinde de koruyucu hekimlik önem kazanmıştır. Çocuklara uygulanan her türlü tedavi ve koruyucu diş hekimliği işlemlerinin yapıldığı bilim dalına pedodonti denir.
Pedodonti temelde 2 kısma ayrılır. Birincisi oluşmuş problemlerin tedavi edilmesi; ikincisi ise oluşabilecek problemlerin önceden önlenmesidir. Yani koruyucu ve tedavi edici hekimliği kapsamaktadır.
Tedaviyi kapsayan kısmı; rutin diş hekimliği hizmetidir. Koruyucu tedaviyi kapsayan kısmı ise daha çok dişlerin kaybedilmesine neden olacak problemleri engellemeye yöneliktir.
Bunlar nedir dersek; fissür örtücüler, flor uygulamaları, yer tutucu apareyler gibi sayılabilecek değişik tedavilerdir.
Daha bebeklik döneminde, dişler ağızda ilk görüldüğü andan itibaren diş temizliğine önem gösterilmeli,her beslenme sonrası nemli bir gazlı bez veya tülbent ile dişler silinmelidir. Diş fırçası kullanımına ise arka grup dişlerin sürmesiyle başlanmalıdır. Küçük çocukların fırçalama esnasında macunun büyük bir kısmını yuttuğu bilinmektedir. Bu nedenle macun kullanımına 3 yaşından sonra başlanmalı, macunlar çocuklar için üretilenlerden seçilmelidir. Okul öncesi çocuklarda doğru teknikle fırçalatmak çok güç olduğundan bu dönemde önemli olan ailenin kontrolünde fırçalama alışkanlığını kazandırmaktır.
Beslenmenin de çocuk diş sağlığı üzerindeki önemi büyüktür. Çocukların çok sevdiği renkli şekerlemeler, kolalı içecekler,çikolata gibi gıdalar dişleri çürütmelerinin yanı sıra vücut sağlığını da olumsuz etkilemektedir. Bu tip gıdalar yerine protein,taze sebze ve meyvelerin ağırlıkta olduğu bir diet tercih edilmelidir.
ÇOCUKLARDA KORUYUCU DİŞ HEKİMLİĞİ UYGULAMALARI :
· Sistemik veya topikal (yüzeyel) flor uygulamaları: Bu uygulamalarda hedeflenen henüz sürmemiş ve mineralizasyonu devam eden dişlerin mine tabakasının güçlendirilmesi ile çürümenin önlenmesidir.
· Fissür örtücüler: Karma dişlenme döneminde (6-12 yaş arası) aileler ağızdaki süt ve daimi dişleri ayırt edemediklerinden herhangi bir diş kaybı olmaksızın süren arka bölgede konumlanmış ve derin fissürlere sahip olması nedeniyle kolay temizlenemeyen 6 yaş dişleri farkına bile varmadan ileri düzeyde çürümektedir. Fissür örtücü uygulaması ile dişlerin derin fissürleri örtülmekte, böylece buralarda bakteri ve gıda birikimi azaltılmaktadır.
· Yer tutucular: Çürük ya da travma gibi çeşitli sebeplerle erken kaybedilen süt dişlerinin yeri yer tutucular ile korunabilmektedir. Aksi halde ilerleyen yaşlarda daha büyük problemlerle karşılaşılabilir. Süt dişi erken kaybedildiğinde alttaki daimi diş sürene kadar iki durum görülebilir:
1-Çekim bölgesinin iki yanındaki dişler eğrilebilir ya da dönerek bu boşluğu kapatabilir. Bu da alttaki daimi dişin farklı yerden sürmesine veya gömülü kalmasına sebep olabilir.
2-Çekim bölgesinin karşısındaki diş bu boşluğa doğru uzayabilir.
Yer tutucular çekim boşluğunun diğer dişler tarafından kapatılmasını önler ve daimi diş sürene kadar bu boşluğu koruyarak ideal pozisyonda daimi dişin sürmesini sağlar.
İleride oluşabilecek ortodontik problemleri önler. Çapraşıklığı önlediği için dişlerin ideal pozisyonda kalmasını sağlar ve güzel bir diş dizisinin yanı sıra, dişlerin kolayca fırçalanmasını ve ara yüzlerde diş çürüğü oluşma riskini en aza indirger.
Yer tutucular; metal ya da plastikten yapılabilir. Erken kaybedilmiş süt dişi sayısı ve lokalizasyonuna göre sabit yer tutucular ve hareketli yer tutucular olarak iki şekilde hazırlanır. Diş hekimi tarafından ağızdan ölçü alındıktan sonra teknisyen uygun yer tutucuyu laboratuar ortamında hazırlar. Daha sonra hazırlanan yer tutucu diş hekimi tarafından hasta ağzına uyumlanır. Hasta yer tutucuyu hekim kontrolünde kullanır ve süt dişi yerine sürdüğü zaman yer tutucu hekim tarafından çıkarılmalıdır.
Sabit yer tutucular tek diş eksikliğinde yapılırTakıldığı tarihten üç ay sonra kontrole gelinmesi gerekmektedir. Kullanım sırasında yer tutucuda oynama ve çıkma gibi bir sorun oluştuğunda hemen hekim haberdar edilmelidir.
Hareketli yer tutucular takıp çıkarılabilen apareylerdir. Birden fazla süt diş eksikliğinde yapılır. Yemek yerken çıkarılmalı,dişler fırçalanırken yer tutucu da fırçalanmalıdır. Gece yatarken çıkarılmalı ve su içerisinde saklanmalıdır. Yer tutucuda herhangi bir sorun olduğunda doktora başvurulmalı ,takıldıktan üç ay sonra kontrole gidilmelidir.
ÇOCUKLARDA TEDAVİ EDİCİ DİŞ HEKİMLİĞİ UYGULAMALARI
· Dolgu : Çürük uzaklaştırılarak yerine fonksiyon görebilecek özel bir maddenin dişin şekline uygun olarak yerleştirilmesidir.
· Amputasyon: Süt dişlerinde yaygın olarak uygulanan bir tedavi yöntemidir. Dişin çürük dokusunun sinire ulaştığı vakalarda, çürükle birlikte çürükten etkilenen damar sinir paketinin bir kısmının da uzaklaştırılmasıdır. Sinirin bir kısmı uzaklaştırıldığı için diş canlı kalarak ağızdaki görevine bir süre daha devam edebilmektedir.
· Kanal tedavisi: İleri derece çürük ve enfekte dişin çürükten etkilenen damar ve sinir paketinin tamamının çıkartılarak uygun dolgu malzemesi ile doldurulmasıdır. Böylece diş çekilmekten kurtulur daimi diş sürene kadar ağızda kalabilir.
Şunu hiç birzaman unutmayınız: Çocuğunuzun ağzında çürük yoksa bile 6 ay da bir düzenli kontrollere getirerek hem koruyucu uygulamalarla çürük oluşumunu önleyebilir hem de erken teşhis ile ileride oluşabilecek daha büyük sorunların önüne geçebilirsiniz.
Çocuğunuzun sağlıklı büyümesi, güzel bir gülüşe sahip olması ve daha da önemlisi diş hekimi korkusunu yenmesi sizlerin elindedir...
