Çene Eklemi alt çene ile kafatası arasında bulunan ve çift başlı olması dolayısı ile de vücudun bu şekildeki tek eklemidir. Eklemin fizyolojik hareketi çiğneme ve konuşma başta olmak üzere diğer birçok fonksiyonun sağlıklı bir biçimde gerçekleşmesine neden olur. Dişler üzerindeki çiğneme kuvvetleri doğrudan eklem üzerinde etkilidir. Çiğneme kuvvetlerinin eklem üzerine geliş şekli nedeniyle bir fındık kıracağına benzetebiliriz. Eklemin üzerine gelen çiğneme kuvvetlerinin fizyolojik sınırlar dışına çıkarak eklem üzerinde tahribata neden olacak bir durum oluşturması durumu ise diş hekimliği literatüründe Tempromandibular Eklem Rahatsızlığı veya kısaca "TME Problemi " olarak isimlendirilir.
Alt ve üst dişler arasında oluşan çiğneme kuvvetlerinin fizyolojik sınırlar dışına çıkmasının en önemli nedenleri ise dişler üzerinde yapılan restoratif tedavilerdir. Bu tedaviler bazan bir köprü, bazan bir protez, bazan dolgu veya ortodontik tedavi dahi olabilmektedir. Dişler arasındaki düzenin bozulması, senelerce alt-üst dişler ile çene eklemi arasında gelişen ilişkinin de bozulmasın yol açacaktır. Bu yapılar arasında gelişim dönemlerinden itibaren başayan ve sonrasında da senelerce gelişmiş ilişki uyumu, kişinin merkezi sinir sistemi tarafından da kabul edilmiş bir ilişki iken, bunun yapılan bir tedavi ile aniden bozulması sinir sisteminin tepkisi ile cevap bulur. Sinir sistemi dişler üzerinde uyumu bozan bu yapıyı ortadan kaldırmak için önce bu yapının üzerine baskı yapmak için o bölgeye etki eden kasların kasılarak baskı oluşturulmasını sağlar. Bu uyumsuz yapı kasların kasılması ve dişlerin sıkılması ile ortadan kalkarsa, sorun da ortadan kalkar. Ancak çoğu kez sert restoratif materyal ortadan kaldırılamadığı zaman bu kez sinirlerin uyarması ile o bölgeye kuvvet uygulayan kaslarda ağrılara neden olur. Kaslarda ağrının oluşması ile, bu kez de sinir sistemi, koruma amaçlı olarak ağrı yapan nedenden kaçınmaya çalışır. Sistem bu kez de sorunun olduğu bölgeden kaçma yönünde bozulur. Sorun ortadan kaldırılmadığı sürece, yapılacak her türlü tedavi amaçlı müdahale başarısız olacaktır. TME rahatsızlığının belirtileri aşağıdaki şekilde olabilir ;
1. Eklem bölgesinde ağrı ,
2. Çene eklemini kaldıran kaslarda (Masseter ve/veya Temporal) ağrı ,
3. Sabahları uyandığında yüzde bir yorğunluk hissi ,
4. Ağız açmada kısıtlılık ,
5. Ağız açma esnasında S şekilli hareket ,
6. Ağız açarken eklemde tıkırtı veya plopping tabir edilen tipte sesler ,
7. Migren tipi aşağrıları ; çoğu kez hasta sabahları kalkar kalkmaz ağrı kesici almak ister ,
8. Dişlerin sürekli olarak geceleri gıcırdatılması,
9. Sorunun uzun sürmesi sonucu dişlerin dişeti ile birleştirdiği bölgelerde aşınmalar, bu aşınmaların yıllarca hatalı diş fırçalama sonucu olduğu söylenirken, modern diş hekimliğinde hatalı çiğneme kuvvetleri sonucu oluştuğu ortaya çıkarılmıştır.
10. Kulak çınlaması (tinnitus) ,
11. Kulak çınlaması ile birlikte tek taraflı işitme kaybı
Peki sorunun çözümü için ne gibi çareler başvurabiliriz ?
1. En ideal çözüm günümüzde bilimsel olarak tek çözüm olan T-Scan III Bilgisayarlı Oklüzyon Analizi yöntemi ile oklüzyon analizi yapılarak diş(ler) üzerinde hatalı çiğneme kuvvetini oluşturan nokta(lar) ortadan kaldırılır.
2. Hastaya bir plak takılarak merkezi sinir sisteminde hatalı noktayı ortadan kaldırmak için oluşan uyarı modelinin bozulması hedeflenir ; ancak çözüm geçicidir, plak sürekli takılırsa bu kez problem başka tarafta ortaya çıkabilir. Plak çıkarıldıktan bir müddet sonra problem eskisi gibi devam edecektir.
2. Hastanın öncelikle sorunu kendiliğinden çözme çabası içerisinde sorunlu bölgeye aşırı baskı kullanması hatalıdır. Örneğin ağız açmada kısıtlılık varsa hasta ağzını açmak için hasta ağzını açmak için kendini zorlamamalıdır. Bu durum kas spazmının daha da artmasına neden olacaktır.
3. Antienflamatuar ilaçların kullanılmasının hiçbir yararı yoktur, bu ilaçlar ancak sekonder olarak ağrı kesici özellikleri ile hastanın ağrısını geçici olarak ortadan kaldırmaya yarar.
4. Ağrı bölgesindeki kaslar üzerine sıcak kompres uygulamak da hastanın rahatlamasına neden olabilir.
5. Hastanın kulak çınlaması ve çoğu kez buna eşlik eden işitme kaybı da çiğneme esnasında oluşan oklüzyon bozukluğunun düzeltilmesi sonucu ortadan kalkabilmektedir.
6. Alt ve üst dişler arasındaki oklüzyon bozukluğunun ortadan kaldırılması, sorunu oluşturan Kemik-Kas-Sinir birlikteliğinin düzeninin fizyolojik olarak normale girmesine ve TME problemlerinin tümüye ortadan kalkması için en önemli konudur.
7. Aşırı fiziksel stresli diş çekimi operasyonları sonucu da TME sorunu görülse bile çoğu kez problem kendiliğinden ortadan kalkabilir, ancak diş düzeni değişmiş ise problem değişik boyut ve çeşitlilikte devam edebilir. Bu durumda da doğal dişlerdeki hatalı noktaları oklüzyon analizi yapılarak ortadan kaldırılması radikal tedavi olmalıdır .
8. Çene eklemi üzerinde cerrahi operasyonlar ancak geçici çözümler olup hastalarımıza önermemekteyiz .
