Yüksek tansiyon her zaman kalp hastalığı anlamına mı gelir?
Yüksek tansiyon (hipertansiyon) kalp ve damar hastalığıdır. Hipertansiyon sebebleri arasında çok nadiren de olsa böbreküstü bezlerinin aşırı hormon salgıladığı durumlarda da ortaya çıkar. Genelde aldosteron hormonunun yükselmesi Conn sendromu diye adlandırılan klinik tabloya yol açar. Hastada yüksek tansiyon gelişir. İkinci ve çok önemli bir tabloda feokromositoma diye adlandırılan klinik tablodur. Bu klinik tabloda adrenal bezi denilen böbrek üstü bezinden katekolaminler aşırı salgılanır. Hastada son derece yüksek değerlere çıkabilen hipertansiyon atakları hatta bazen karına dokunma veya çarpma sonucu bile hormon deşarjı sonucu kanda bu hormonların yükselmesi sonucu şiddetlenen ataklar görülür Böbreküstü bezinden kaynaklanan hipertansiyon tipi tüm yüksek tansiyon nedenlerinin sadece % 1 ini oluşturur.
Yüksek tansiyon hastasının, aslında böbrek üstü bezinde sorun olduğunu nasıl anlarsınız?
Bu tip hastalarda son derece yüksek değerlere ulaşan (30 mmHg gibi) tansiyon atakları ve bu krizle birlikte yüzde kızarma ve çarpıntı (taşikardi) atakları görülür. Kanda metanefrin hormonunun yükselmesi veya 24 saatlik idrarda bu hormonların yıkım ürünlerinin yüksek düzeyde saptanması ile tanısı konur. Çekilen ultrasonografi veya MR görüntüleme ile sağ vaya solböbreküstü bezinin veya her ikisinin tümöral kitle oluşturduğu gözlenir.
Bu yöntem her tansiyon hastasına uygulanabilir mi? Tansiyon ilacı kullanmak tarih mi olacak?
Öncelikle tansiyon ilacı tarih olacak demek yanlış olur. Bu tip lezyonlar yüksek tansiyon nedenlerinin sadece % 1 ini oluşturur. Geriye kalan % 99 un sebebi ise farklıdır ve kardiyolojiyi ilgilendirir.
Şu gerçektir ki eğer adrenal bezi rahatsızlığına bağlı hipertansiyon varsa ve kişide başka bir nedene bağlı hipertansiyon yoksa hasta tamamen düzelir. Ölümcül olabilecek, beyin kanamasına yol açabilecek yüksek tansiyon ataklarından kurtulur. Örneğin bu tip feokromositomalı hastaların karnını muayene etmek bile yasaktır. Çünkü elle yapılacak muayenede bile hormon deşarjına dolayısıyla tansiyon atağına neden olabilir.
Tek delikten, göbekten yapılan bu ameliyat sonrasında hastalar tamamen iyileşip ilacı bırakıyorlar mı?
Bu tip hastaların hipertansiyonu cerrahi tedavi yani hastalıklı organın laparoskopik yöntemle alınması ile tamamen düzelir. Tek delikden yani göbekten uygun aletleri yerleştirmek suretiyle veya geleneksel laparoskopik yöntemle yapılabilir. Bazen kitle çok büyük olabilir. O zaman açık yöntemle ameliyat gerçekleştirilir. Vakaların % 90 u selimdir. Ancak kanserine %10 vakada rastlanır.
Bu böbreküstü bezi ameliyatı ile birlikte tansiyon dışında başka hastalıklar da tedavi edilebilir mi?
Böbrek üstü bezi tansiyon dışında diğer bazı hormonlar da salgılar. Örneğin kortizol veya androjenler, cinsiyet steroidleri gibi cinsiyet ile ilgili hormonlar da salgılar. Kortizolun aşırı salgılanması Cushing sendromuna yol açar. Bu sendrom gövdesel obesiteye yol açar. Yani kollar ve bacaklar incedir ancak hastanın gövdesi şişmandır.
Bu nasıl bir operasyon? Öncesinde ve sonrasında nelere dikkat etmek gerekiyor?
Bu ameliyatların böbrek üstü bezi ameliyat deneyimi olan cerrrahlar özellikle endokrin cerrahisi ile uğraşanlar tarafından yapılması gerekir. Özellikle hormon salgılan vakalarda ameliyat öncesi hastaya özel ilaçlarla yapılan hazırlık gerektirir. Bu tür hazırlıklar ameliyat esnasında veya sonrasında oluşabilecek ölümcül olabilecek komplikasyonları önler. Örneğin hazırlık yapılmadan yapılacak feokromositoma ameliyatı, ameliyat esnasında ani atağa ve bunun sonucu beyin kanamasına kadar varan ölümcül neticeler doğurur. Bazen de ameliyat sonrası kontrol edilemeyen düşük tansiyona veya adrenal bezin yetersizliğine yol açar. O nedenle dikkatle ve sabırla hazırlık gerekir. Ameliyat esnasında da adrenal bezin zarının yırtılıp parçalanmasına dikkat etmek gerekir. Bu etrafa hastalık selim dahi olsa hücrelerin yayılıp nüks etmesine neden olur.
Böbrek üstü bezinin tuzlu yemekle bir ilişkisi var mı?
Hayır yoktur.
Böbrek üstü bezlerini radyofrekans yoluyla yakmanın herhangi bir yan etkisi/olumsuz etkisi yok mu?
Böbreküstü bezinin tümörlerinin tedavisinde radyofrekans ile yakmanın yeri yoktur. O yöntem karaciğerde veya pankreasda görülen bazı nöroendokrin tümörlerde uygulanır böbreküstü bezinde değil.
Hasta kapıdan girdiğinde yüzüne bakarak teşhis koyduğunuz olur mu?
Sadece böbreküstü bezinin salgıladığı kortizol yüksekliği ile seyreden Cushing sendromunda hastanın yüzüne bakarak tanıyı koyabilirsiniz. Bu hastalarda gövde kalınlaşmış olup gövdeyle orantısız olarak kollar ve bacaklar incedir. Hastaların yüzü aydede yüzü denilen şekilde kıllanma artmış ve ensede yağlanmanın sonucu hörgüç gibi kalınlaşma gözlenir.
Bu hastalık, Sezen Aksu’nun hastalığı mı?
Hayır kesinlikle değildir. Kendisinde sanıyorum adrenal yetmezlik saptanmıştır. Basından izlediğim kadarıyla kendisine kortizon tedavisi uygulanmıştır. Kortizon sıklıkla medikal tedavide kullanılır. Bazen kortizon yüklenmesi yan etki olarak böbreküstü bezlerinde baskı oluşturarak fonksiyon kaybına yola açabilir. Bunun sonucu adrenal yetersizlik gelişebilir. Sezen hanımda böyle bir klinik durum söz konusu olmuş ve tedaviyle düzeltilmiştir.
Böbrek üstü bezi sorunu stresle ilgili mi?
Stres çok subjektif bir kavram. Stres ile sorun açıklanamaz.
Adrenalinle ne ilgisi var?
Adrenalin böbreküstü bezinin iç kısmından salgılanır.
Tiroid ile bir benzerliği var mı?
Tiroid beziyle en önemli özelliği her iki bezinde hormon salgılayan bez olmalarıdır. Ancak bazı ailevi endokrin sendromlarında (MEN 2 a ve B gibi) kişilerin % 100 ünde tirodin medüller tip kanseri görülürken bu tip hastaların % 50 inde feokromositoma gibi yani tansiyon yükseklğine sebeb olan adrenal tümörleri saptanabilir.
Holter ölçümü bu hastalık için ipucu verir mi?
Hayır kesinlikle vermez. Holter tansiyon yüksekliğinin gün içi takibi için kullanılır. Böbreküstü fonksiyonuna yönelik tanı aracı değildir.
Tansiyon hastası tedavisi görüp asıl sorunu böbreküstü bezi olan insanlar var mı?
Bu tip hastalara rastlamaktayız. Bunlar genelde hipertansiyon hastalarının ancak % 1 ini oluşturur.
Nasıl ayırt edilir?
Kanda metanefrin yüksekliği ile 24 saatlik idrarda salgılanan hormonların yıkım ürünü olan VMA (Vanil Mandelik Asid) ve gene metanefrinin kanın yanı sıra idrarada da yüksek olması ile tanı konarak ayırd edilir.
Tiroid ameliyatlarından sonra tansiyon yükseliyorsa bu bir hata yapıldığını mı gösterir, yoksa tiroid den tamamen farklı bir sorun mudur?
Bu tamamen tiroidden farklı bir sorundur. Tansiyon herkesde ameliyat olsun veya olmasın yükselebilir. Her tansiyon yüksekliği de adrenal bezi ile alakalı değildir.
Biraz ölçü verirmisiniz? Küçük tansiyon bu hastalıkta şu kadar olur? Büyük tansiyon bu kadar olur?
Feokromositoma hastalarında tansiyon yüksekliği ile birlikte kalb çarpıntısı taşikardi ve yüzde flaşing dediğimiz ani kızarmalar birlikte olur. Büçük ve Küyük tansiyon değerleri oldukça yüksek değerlere (160/120 mmHg nin üstü gibi) çıkabilir.
