Böbrek taşları sıklığı… Ülkemizde ki yaygınlığı…

Her on kişiden biri yaşamı boyunca bir kez Böbrek taşı rahatsızlığı geçiriyor. Böbrek taşları görülme sıklığı % 10-15 olarak ifade edilmektedir. Erkekler de üç kat fazla görülüyor. Coğrafi dağılıma bakıldığında dünyada ve ülkemizde Güney ve Doğu bölgelerinde daha fazla teşhis edilmektedir. Böbrek taşları yapılarına bakıldığında sıklık sırasına göre: kalsiyum, ürik asid, Enfeksiyon taşları (magnezyum içerikli) ve Sistin mineralleri ihtiva ederler.

Böbrek taşı hastalığının belirtileri…

Şiddetli böğür ve kasık ağrısı, idrarla kan gelmesi, sık idrara çıkma yanma gibi sistit benzeri yakınmalar böbrek taşı hastalarında oluşabilecek yakınmalar olarak sıralanabilir.

Böbrek taşları oluşum şekli…

İnsan vucudunda böbreklerde ki tas oluşumu için bir dengenin bozulması gerekmektedir. Bu dengenin bir tarafında vucudumuzda genler aracılığı ile yapısal olarak üretilen ve bazıları tas oluşumunu kolaylaştıran bazıları ise engelleyen proteinler yer alır. Diğer tarafında ise vucudumuza günlük alınan su miktarı (böbrek kılcal kanallarındaki akim hızını düzenlemekte) yer alır. Bu dengede etkili bir diğer faktör ise bir kısmı beslenme ile alınan büyük bir bolumu ise vucudumuzda uretilen kimyasal mineraller (Kalsiyum, oksalat, ürik asid, sistin gibi) yer almaktadır.

Bu dengeyi taş oluşumu seklinde bozan faktörler şöyle sıralanabilir:

Genetik etkenler ( ailesel yatkınlık),

Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları ve Sistemik Hastalıklar (Gut Hast, Emilim bozukluğuna sebep olan Barsak hastalıkları, Paratroid hastalıkları, D vitamini fazlalığı, Renal hiperkalsiuri, Tubuler Asidoz) ,

Anatomik bozukluklar (Vezikoureteral reflu, UPJ darlığı, Uriner obstrüksiyon (tıkanıklık) durumları)

Çevresel faktörler:

Yetersiz su tüketimi/ İklim değişiklikleri (Küresel ısınma)

Mesleki Maruziyet (Sıcak ortam (sanayi çalışanları/ Aşçılar)

İlaçlar (Diuretik/ Silikat içeren Anti asid)

Beslenme şekli düzensizliği (Yüksek proteinli beslenme) etkili olmaktadır.

Fazla tuz tüketimi

Oksalattan zengin beslenme böbrek taşı oluşum riskini arttırmaktadır..

Ayrıca idrar yollarında taşların çökmesine engel olan sitrat gibi maddelerden zengin besinlerin ise tam aksine tüketiminin arttırılması da böbrek taşlarının oluşum riskini büyük oranda azaltıyor.

Sonuçta böbrek kılcal kanallarında önce mineral çekirdekleri oluşmakta daha sonra bu çekirdekler büyümekte ve vucudumuza alınan su miktarı yetersiz kaldıkça kristalleşme görülmektedir. Bu kristaller ise zaman içerisinde retansiyon olarak taşları oluşturmaktadır.

Böbrek taşlarında tedavi yöntemleri…

Taşsızlık ve hızlı iyileşme tedavinin temelini oluşturmaktadır.

Tedavi seçenekleri şöyle sıralanabilir;

Kendiliğinden / İlaç yardımlı tas düşürme ( Medikal tedavi taş büyüklüğü 7 mm ve altında ise taşların yerine bağlı olarak etkili olabilmektedir.)

ESWL (Odaklanmış ses dalgaları ile vucud dışından taşın kırılması)

Endoskopik Yöntemler (URS / PNL) (Minimal İnvaziv)

Açık Cerrahi (Klasik cerrahi)

Böbrek taşları açısından neler yenmeli / nelerden kaçınılmalı…

Beslenme sekli konusunda belirleyici temel nokta tedavi sonrası taşın mineral yapısının kimyasal analiz bulgularıdır.

Özel Diyet ve/ veya İlaç ile korunma belirli taş tiplerinde geçerlidir.

Genel Beslenme Önerileri

Kalsiyum kısıtlamaya gerek yok (sut –yoğurt serbest)

Zira bobrek kanallarında tas oluşumuna neden olan kalsiyumun konsantrasyonu diyetteki kalsiyum alımından çok az etkilenmektedir.

Oksalattan zengin besinleri ölçülü tüketin:

Ispanak, bamya, çilek, domates, armut, kuruyemiş,

Siyah Çay ve kahve

Çikolata

Tuzluğu sofradan kaldırın

Taze sıkılmış limon ve portakal suyu için (sitrat içeriği yüksek içecekler)

BOL SU İÇİN ( Günde azami 2 litre su)

Op. Dr. Ahmet Cihan
Üroloji Uzmanı