Ayak birinci parmak ve tarak kemiğinin en sık görülen hastalığıdır. Bu hastalıkta ayak birinci parmağı laterale (dışa) ve tarak kemiği mediale (içe) yönelme eğilimindedir. Hastalardaki en belirgin deformite olan bunion ( kemik çıkıntısı) en sık şikayet sebebidir.
Halluks valgus deformitesi kadınlarda erkeklere oranla 10 kat fazla görülür. Ucu sivri ve dar ayakkabı hastalığın gelişiminde en önemli etkendir. Doğumsal anomaliler, düztabanlık, birinci parmak ekleminin yapısal bozuklukları, romatoid artrit gibi hastalıklar da halluks valgus oluşumunda rol oynayan etkenlerdir.
Hastanın birincil şikâyeti birinci parmağın iç kısmındaki şişlik ve buna bağlı ağrıdır. Bunu birinci parmağın eğriliği ve ikinci parmakta gelişen şekil bozuklukları ve ayakkabı giyememe gibi sorunlar izler. Muayenede hastanın yaşı, mesleği, aktivite düzeyi, en sık giydiği ayakkabı tipi ve beklentileri sorgulanmalıdır ki tüm bu veriler tedavinin şeklinin belirlenmesinde hekime yol gösterici olacaktır.
Tanı aşamasında en önemli tetkik yöntemi ayağın basarak çekilen ön-arka yan grafileridir. Grafide; halluks valgus açısı ( birinci parmak ile birinci tarak kemiği arasındaki açı), intermetatarsal açı ( birinci veikinci tarak kemikleri arasındaki açı), birinci metatarsal eklem uyumu (birinci parmak ile birinci tarak kemiği arasındaki eklem ) ile aynı eklem aralığında daralma ve düzensizlik değerlendirilir.
Tedavi seçiminde muayene aşamasındaki bulgular( hastanın yaşı, aktivitesi, mesleği vb) ve tanı aşamasındaki radyolojik değerlere göre karar verilir.
Cerrahi dışı tedavide uygun şekil ve genişlikte ayakkabı giyimi, tabanlıklar, parmak arası yastıklar ve gece atelleri vardır. Eğer şikayetler cerrahi dışı tedaviden sonra da devam ediyorsa ve bulgularda ilerleme eğilimi varsa tercih cerrahi tedavi olmalıdır. Cerrahide birincil amaç hastanın kozmetiğinin düzeltilmesi ve yine dar, sivri ayakkabı giyebilmesinin sağlanması değil, yapısal sorunun ortadan kaldırılması olmalıdır.
Hastalar arasında yaygın ancak yanlış olan bir kanı olan sadece ayağın iç kısmındaki şişliğin tıraşlanması tedavinin eksik olarak yapılmasıdır. Cerrahi tedavi tipinin seçiminde, hastanın başlıca şikayetleri, muayene bulguları ve radyolojik ölçümlerin değerlendirilmesi önemli rol oynamaktadır. Tüm bu verilerin ortak değerlendirilmesi sonucunda birinci tarak kemiğine ve/veya birinci parmak kemiğine osteotomi ( kemiğin tıbbi olarak kırılması ve açısının değiştirilmesi ) uygulanır. Bu sayede halluks valgus açısı ve intermetatarsal açı düzeltilir, birinci metatarsal eklem uyumlu hale getirilir.
Doç. Dr. Bahtiyar Demiralp
Gülhane Askeri Tıp Akademisi
Ortopedi ve Travmatoloji AD. ANKARA
