Anne sütünün önemi, emzirme ve ek besinler

ANNE SÜTÜ VE EMZİRME

Anne sütü, doğanın annelere verdiği en anlamlı ve en güzel armağanlarından biridir. Bu mucizevi bileşim, bebeğin ilk 6 ay tek başına tüm besin ögelerine olan gereksinimi karşılayan doğal bir besindir. Anne sütü alımı çocuğun diğer gerekli besinleri da alması şartı ile iki yıla kadar devam edebilir.

Doğumdan hemen sonra, ilk beş gün içerisinde gelen ilk süt kolostrumdur (ağız sütü). Rengi koyu sarıdır. Bileşimine ve özelliklerine bakıldığı zaman kolostrum (ağız sütü), bebek için büyük önem taşımaktadır. Bu özellikler nelerdir:

Enfeksiyonlara karşı koruyucu etkisi vardır.

Protein içeriği yüksektir. Arginin ve triptofan içerir.

T ve B lenfositlerden zengindir.

Yağ içeriği olgun anne sütüne göre daha azdır.

Alerjilerden koruyucu etkisi vardır.

Bağırsağın olgunlaşmasını sağlar.

A, D, B12 vitaminlerini içerir.

Çinko bakımından zengindir.

Sarılığın önlenmesinde yardımcıdır.

Anne sütünün içerdiği yağların inek sütü yağlarına göre sindirimi ve emilimi daha kolaydır. Yağlı süt bebekte doygunluk sağlayacaktır. Bu nedenle emme süresinin uzun olması gerekir çünkü emme süresi uzadıkça bebeğin yağlı süte ulaşması sağlanacaktır.

Anne sütünün mineral içeriği annenin beslenmesi ile değişmez çünkü annenin depoları kullanılarak bu düzenleme sağlanır. Anne sütündeki kalsiyum ve demirin yoğunluğu inek sütüne karşın düşüktür. Fakat burada önemli bir nokta vardır ki anne sütündeki kalsiyum ve demir inek sütündekine göre daha çok emilmektedir. Ayrıca inek sütünde bulunan bir protein alerjik etki göstermektedir fakat anne sütünde böyle bir durum yoktur.

EMZİRME VE ANNE SÜTÜNÜN YARARLARI NELERDİR?

Doğum sonrası bazı annelerde psikolojik stres oluşabilmektedir. Bebeğini reddetme durumları gözlenebilir. Emzirme ile anne ile bebek arasındaki duygusal bağ artmaktadır.

Anne sütü alan bebekler daha az ağlarlar.

Emzirme anneyi over kanseri, göğüs kanseri, osteoporoz ve anemiye karşı korumaktadır.

Kontaseptif (doğum kontrol) etkisi vardır.

Anne sütü alan bebeklerde orta kulak iltihabı riski daha azdır.

Anne sütünün steril olması ve ısı derecesi bakımından bebek için idealdir.

Anne sütü alan bebeklerde tip 1 diyabet, koroner kalp hastalığı, çölyak hastalığı görülme riski daha azdır.

Anne sütü alerjiye karşı da koruyucudur.

Bebeğin çene ve diş gelişimine yardımcı olmaktadır.

DOĞRU EMZİRME POZİSYONU NASIL OLMALIDIR?

Bebeğin ağzı tam olarak açık ve memenin kahverengi kısmı bebeğin ağzının içinde olmalıdır. Bebeğin çenesi memeye dayalı ve burnu nefes almak için serbest olmalıdır.

EMZİRMEDE MEME İLE İLGİLİ SORUNLAR NELERDİR?

Birçok anne emzirme konusunda göğüslerinin şekli ile ilgili sıkıntı yaşar kaygı duyar. Özellikle küçük göğüslü anneler sütünün az geleceğine inanmaktadır. Halbuki sütün verimli gelmesi memenin büyük yada küçük olması ile alakalı değidir. Sütün gelmesini memedeki yağ dokusu belirler.
Düz ve içe çökmüş olan memelerde emzirmeden önce mutlaka masaj ile meme ucunun çıkması sağlanmalıdır.

Emzirme konusunda annelerimizde bazı kaygılar oluşmaktadır. Bu kaygıları; “sütüm gelmiyor, bebeğim hep ağlıyor, sütümle doymuyor, bebeğim sütümle kilo almıyor, bebeğim hep emmek istiyor ” gibi örneklendirebiliriz. Emzirme süresince annenin özgüven kazanması çok önemlidir ve biraz önce saydığımız kaygılar nedeniyle bu özgüvenini çok çabuk kaybedebilmektedir. Bunun sonucunda, anneler bu kaygıları yenmek için kulaktan dolma yanlış bilgilerle bebeğine gereksiz ve yapay besinler yedirebilmektedirler. Oysa kendine güvenen bir anne, emzirmeyi kolayca başaracağı gibi yanlış bilgilere ve yanlış inanışlara da karşı koyabilmektedir.

Bebeğine zarar vereceğini düşünme, kendini yetersiz hissetme duygusu annenin kendine olan güvenini azaltacaktır. Bu durumlarda anneye destek olunmalı, duygularını anlamaya çalışmalı ve güvenini tekrar kazanmasına yardımcı olunmalıdır.

Emzirme konusu, çalışan annelerin de kafasında soru işaretleri oluşturmaktadır. Annenin çalışması emzirme için bir engel değildir. Çalışan anneler, sütünü temiz ve steril bir biberona sağabilir ve bu sütü 24 saat buzdolabında saklayarak bebeğine verebilir.

EMZİRMEYİ ENGELLEYEN BEBEK HASTALIKLARI NELERDİR?

Yarık damak

Yarık dudak

Ağızda pamukçuk olması

Doğumda ağzında diş olan bebekler

Fenilketonüri

Homosistinüri

Galaktozemi

Laktoz intörelansı

EMZİRMEYİ ENGELLEYEN ANNE HASTALIKLARI NELERDİR?

Kabakulak

Hepatit B

AİDS

Emzirirken gebe kalma

Meme abseleri

Tüberküloz

ANNE SÜTÜNDEN BEBEĞE ZARARLI ETKENLER GEÇEBİLİR Mİ?

Böyle bir ihtimal maalesef vardır. Bazı durumlarda anne sütünden bebeğe zararlı maddeler geçiş yapabilir. Böyle durumlarda ortaya çıkan zararlı etkenler şöyledir:

HIV enfeksiyonu

Aflatoksin (Annenin küflü besinleri yemesi sonucu oluşur.)

Tarımsal ilaçlar (DDT)

EMZİRMEDE NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR?

Doğumdan hemen sonra emzirmeye başlanmalı ve yukarıda bahsettiğimiz kolostrum (ağız sütü) bebeğe mutlaka verilmelidir.

Emzirmeden önce bebeğe hiçbir içecek (su dahil) verilmemelidir.

Anne, emzirme süresince mutlaka bol sıvı almalı, çay ve kahve tüketiminden uzak durmalı ve sıvı alımını daha çok süt, ayran, taze sıkılmış meyve suları, limonata gibi içeceklerden sağlamalıdır.

İlk altı ay bebeğe mutlaka tek başına anne sütü verilmelidir.

Altı aydan sonra bebeğe mutlaka ek besinler verilmelidir çünkü altı ay sonra anne sütü bebek için için tek başına yeterli olmayacaktır.

Ek besin süresince de emzirmeye devam edilmelidir. Bu nedenle iki yaşına kadar herhangi bir sorun olmadığı sürece emzirme bırakılmamalıdır.

Emzirme süresince anneye ruhsal yönden yardımcı olunmalıdır. Annenin yeteri kadar dinlenmesi sağlanmalı ve anneye özgüven kazandırmak için destek olunmalıdır (Burada iş biraz da babalara düşmektedir.).

Emzirme süresince bebeğin büyümesi belirli periyotlarla izlenmelidir.

EK BESİNLERE GEÇİŞ

İlk altı ay, anne sütü bebek için tek başına yeterli demiştik. Peki hangi ek besinlerle başlayacağız? Bebeğin ayına ve alması gereken ek besinlere ilişkin bir sıralama yapacak olursak:

6. AY	7. AY	8. AY	12. AY
Yoğurt Taze meyve suyu Pekmez Çeyrek yumurta sarısı Sebze suları Devam maması İnek sütü	Tam yumurta sarısı Pirinç unu Bebe bisküvisi Taze meyve suyu Tavuk, balık eti Sebze püreleri İnek sütü Yoğurt Pekmez Devam maması	Süt Yoğurt Tam yumurta Pekmez Kıymalı, sebzeli ev yemekleri (iyi ezilmiş) Peynir Devam maması	Tüm ev yemekleri 500 ml süt veya yoğurt Taze meyve suyu Tavuk, balık, dana eti Yumurta Peynir Pekmez Devam maması

ÖNEMLİ UYARILAR

Yoğurt: İçerisindeki mayadan dolayı bağırsağı koruyucu etkisi vardır. Ayrıca bebeği enfeksiyonlara karşı da korur. Başlanılması gereken ilk ek besindir.

Bebeğiniz bir yaşını doldurmadan ona sakatat (karaciğer, böbrek, yürek vb.), tuz ve bal vermeyiniz.

Bebeklere gluten (buğdaylı besinler) içeren besinler altı aydan önce verilmemelidir.

Alerji öyküsü olan aileler, çocuklarına alerjen besinleri (yumurta, balık, domates, çilek vb.) dikkatli vermeli ya da vermemelidir.