Adet döneminin başlamasıyla birlikte bayanların çoğunda kanamalar ağrılı olabilir. Adet sancısının nedeni rahim kasılıp kanı dışarı atarken kasılmanın ağrı olarak algılanmasıdır. Ağrının bir nedeni de yumurtlamayla birlikte prostaglandin denilen ağrı hissini uyaran doku faktörlerin salınmasıdır. Yumurtlamanın olmadığı ilk adet kanamalarında ve menepoz öncesi dönemde ağrı olmaması bunun kanıtıdır. Prostaglandinlerin salgı miktarı ve kişilerin bu maddeye olan duyarlılıkları da ağrı hissinin miktarını belirler.
Adet sancısı genellikle adet kanamasının başlama belirtileriyle başlar ve adetin ilk birkaç gününde görülür. Bazen adet başlamasından günler öncede görülebilir ve çok uzun sürebilir. Bu gibi durumlarda adet sancısına neden olan başka sebeplerde olabilir.
Adet sancısına neden olabilen hastalıklar: Endometriozis rahmin kanayan en iç tabakasının rahim dışındaki çevre dokularda da bulunması ve adetle birlikte karın içine bir miktar kanama olmasına bağlıdır.
Rahim ağzı darlıkları, rahim ağzına yapılan müdahaleler ve rahim ağzındaki enfeksiyonlara bağlı ağrı olabilir.
Rahim yapısının farklı olması, özellikle rahmin arkaya doğru belirgin olarak dönük olması rahim kasılmalarını ve içerideki kanın dışarıya akışını zorlaştırarak ağrıya neden olabilir.
Rahimde, yumurtalıkta yada rahim ağzındaki iyi ve kötü huylu kistler ve tümörler de adet sancısı sebebi olabilir.
Psikolojik nedenlerde adet sancısına neden olabilir. Kadın olmak ve adet görmek bazı kişilerde olumsuz duyguları çağrıştırabilir. Bazı kadınlarda adet dönemini sosyal ve cinsel yaşamları için bir engel olarak görürler. Kültürel olarak da farklılıklara bağlı adet dönemi kirli olmak olarak empoze edilen kişilerde de adet sancısı daha fazla görülebilir.
Premenstrüel Sendrom: Adet dönemine yakın genelde 5-10 gün öncesinde başlayan ruhsal durumda ve bedendeki değişiklikler içeren bir durumdur. Bu kişilerde sinirlilik , gerginlik, öfke , ağlama krizleri gibi ruhsal değişiklikler olabilir. Fiziksel olarak da karında şişlik, migren atakları, bacaklarda, kasıkta ve karın bölgesinde ağrı olur..
Premenstrüel sendromun nedeni ve şiddeti hormonal ve kişinin ruhsal yapısı ile ilgilidir. Serotonin duyguları ve davranışlarımızı düzenleyen bir hormondur. Depresyon ve sıkıntı hissini azaltırken mutluluk hissini arttırır. Premenstrüel sendrom yaşayan kişilerde serotonin hormonu düşük bulunmuştur fakat bunun nedeni açıklanamamıştır. Serotonin azalması depresyon ve öfke duygusuna neden olur. Bazı araştırmalarda da beyinde endorfin seviyesinin azalmış olarak bulunmuştur. Endorfin doğal ağrı kesici hormondur. Serotonin seviyesini arttırıcı ilaçlar duygusal durumun ve davranışların düzeltilmesinde faydalı olur. Adet öncesi dönemde yapılan egzersiz ve aktiviteler de serotonin ve endorfin salgısını arttırarak şikayetlerin azalmasında faydalı olabilir.
Kadın olmak ve adet görmek bazı kişilerde olumsuz duygulara neden olabilir. Bu kişiler de bireysel terapilerle kadın cinsiyetini kabul etmesi ve kendi kimliği ile özdeşleşmesi sağlanabilir.
Adet kanamasını kirlenme ve hastalanma olarak algılayan kültürel bir yapı varsa bu inanışların değiştirilmesi ruhsal ve fiziksel semptomların gerilemesine neden olur.
Kadınlarda bu dönemde iştah artışı ve kilo alma varsa psikoterapi ile düzeltilebilir. Buradaki açlık ruhsal açlıktır. Bir şeyler yemek kısa süreli de olsa beyinde serotonin salgısını arttırarak mutluluk verir fakat yemek yedikten sonra oluşan pişmanlık ve kilo artışı daha büyük çöküntüye neden olur ve kısır döngü oluşur.
TEDAVİ: Adet sancısını kesmek için prostaglandin inhibitör etkisi olan ağrı kesiciler tercih edilmelidir. Ağrı kesicilerin yetersiz kaldığı ve çocuk isteğinin olmadığı durumlarda doğum kontrol hapları ovulasyonu engelleyerek daha etkili olurlar.
Ruhsal sıkıntıların tedavisi için beyinde serotonin miktarını arttıran ilaçlar ve antidepresanlar tercih edilir.
B ve E vitamini, rezene ve papatya çayı, magnezyum ağrının azaltılması ve ruhsal sıkıntıların azaltılmasında etkili olabilir.
Yoga, nefes terapisi, akupunktur, gevşeme egzersizleri de dismenore ve premenstrüel sendromda faydalıdır.
