Adet düzensizlikleri ne demektir?
Adet düzensizlikleri; Adet kanamasının normal periyodunun dışında olması adetlerin beklenenden önce veya sonra gelmesi veya beklenen zamanda olsa bile miktar olarak az veya çok olmasına denir.Adet kanamalarının beklenenden önce olması "polimenore", beklenilen ay döneminden sonra olması "oligomenore" olarak tarif edilmektedir.Beklenenden az olması hipomenere, beklenenden çok olması hipermenoredir. Bir de hem beklenen tarihden daha sık , hem düzensiz, hem de miktarı değişken olabilir buna da menometraji denir.
Kadınların çoğu yıl boyunca 11-13 kez adet döneminden geçer. Bu rakama yakın değerler (1-2 az veya fazla) normal olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, adet düzensizliği konusuna ancak sizin için normal olan değerlere bakılarak bir değerlendirme yapılabilir. Adet dönemi genç kızlıkta ilk adet “menarş” görmeye başladıktan sonraki birkaç yıl boyunca sık sık düzensizlik gösterebilir. Adetin normal zaman döngüsüne girebilmesi için, adet görmeyi sağlayan hormonların dengelenmesi gerekmektedir. Aynı durum, adetin sona ermeye yakınlaştığı “perimenopoz” ve sona erdiği “menopoz” dönemleri öncesinde de geçerlidir.
Adet düzensizliğine hormonal değişimler, yumurtalık kistleri, endometriyal hiperpilazi yani rahim içini döşeyen tabakadaki fazla büyüme,kalınlaşma ya da rahim ağzındaki polipler, miyomlar ve nadiren rahim kanseri gibi etkiler sebep olabilir. Anormal adet kanamaları organik bir sebebe dayanabildiği gibi, organik olmayan yani disfonksiyonel uterin kanamalar şeklinde oluşabilir. Adet düzensizliğinin olma sebebi genellikle disfonksiyonel kanamalardır.
Adet düzensizliğinin bazı nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
Stres: Aşırı kilo alma veya zayıflama, yetersiz beslenme ve düşük kalorili diyet programları, egzersiz rutininde yapılan değişiklikler, gerginlik, stres, geçirilen ağır hastalıklar, seyahat ve günlük hayatı etkileyen değişiklikler adet düzensizliğine yol açabilir.
Doğum Kontrol Hapları: Doğum kontrol haplarının çoğu östrojen ve progestin hormonlarının (bazıları sadece progestin içermektedir) bir kombinasyonunu içerir. Bu haplar yumurtalıkların yumurta bırakmasına engel olarak hamileliği önler. Doğum kontrol hapı kullanmak veya bırakmak adet düzensizliğine neden olabilir. Adet düzeninin sağlanması, hap bırakıldıktan sonra 2- 6 ayı bulabilir. Sadece progestin içeren doğum kontrol hapı kullananlar adet aralarında kanama yaşayabilirler.
Uterin Polipleri veya Miyomları: Rahim polipleri, rahmin iç tabakasında görülen küçük et parçası denen (kanserli olmayan) oluşumlardır. Miyomlar ise rahim duvarının içinde,ortasında veya dış yüzünde bulunan tümörlerdir. Boyutları 0.5 mm’den 10-15 santime kadar olabilir. Miyomlar genellikle iyi huyludur ancak ağır kanamalara ve ağrıya neden olabilirler. Miyom büyüklüğüne bağlı olarak mesane ve makata baskı yapabilir.
Endometriozis: Rahmi kaplayan ve her ay adet akıntısı ile birlikte atılan endometriyal doku, rahim dışında büyümeye başladığında “endometriozis” görülür. Doku yumurtalık, alt sindirim sistemi, rektum ve rahim arasındaki bölge, bağırsak, fallop tüpleri ve bölgedeki diğer organlar üzerinde büyüyebilir. Endometriozis belirtileri arasında adet düzensizliği dışında; kramplar, cinsel ilişki sırasında ağrı, anormal kanama, adet öncesi ve sonrası ağrılar bulunmaktadır.
İltihaplı Pelvis Hastalığı: Kadın üreme sistemini etkileyen bakteriyel bir enfeksiyondur. Cinsel temas yoluyla vajinaya giren bakteriler, rahim ve üst genital sisteme yayılabilir. Bu bakteriler ayrıca düşük, doğum ve kürtaj operasyonu sırasında üreme organlarına bulaşabilir. Belirtileri arasında adet düzensizlikleri, vajina bölgesinde hoş olmayan koku, leğen kemiğinde ve alt karın bölgesinde ağrı, ateş, bulantı, kusma, ishal ve ağır vajinal akıntı bulunmaktadır.
Polikistik Over Sendromu: Polikistik Over Sendromunda yumurtalıklar normalden fazla androjen (erkeklik hormonu) üretir. Bunun sonucu olarak sıvı dolu çok sayıda keseler (kistler) oluşabilir. Yüksek miktarda androjen, yumurtaların olgunlaşmasını önler ve ovülasyon (yumurtanın atılması) gerçekleşmez. Bu durum genellikle obezite, kısırlık, hirsutism (aşırı kıllanma) ile ilişkilidir. Bu hastalar seyrek ve az adet olurlar(oligohipomenore).
Prematüre Yumurtalık Yetmezliği: Bu durum genellikle 40 yaş altındaki, yumurtalığın fonksiyonlarını tam olarak yerine getirmediği kadınlarda görülmektedir. Adet kanamaları düzensiz olabilir veya hiç olmayabilir. Genetik olarak görülebileceği gibi kemoterapi ve radyasyon terapisi nedeniyle oluşabilir. Hastada kanama, pıhtılaşma sistemi bozukluklarıyla da seyreden hastalıklar olabilir; bunlar da fazla ve düzensiz kanama yapabilir.
Nasıl tedavi edilir?
Tanı koyma esnasında yapılan incelemeler şu sorulara cevap ararlar: gebelik var mıdır? ; tedavi edilmesi gereken hormonal dengesizlik varmıdır? ; cerrahi yolla uzaklaştırılması gereken kanser öncüsü lezyon ya da kanser var mıdır? Bu üç durum da saptanmamışsa bu durumda en muhtemel neden hormonal dengesizlik ve ya kisttir.Sonra enfeksiyon ihtimali gelir ve antibiyotik tedavisi verilir. Tedaviye
rağmen devam eden kanamalarda incelemelerin tekrar edilmesi gerekebilir.
Hormonal dengesizlik çoğunlukla yumurtlama olmaması şeklindedir. Bu durumun tedavi edilmesi önemlidir zira endometrium tabakasının progesteron salgısı olmaksızın kalınlaşması dokuda kanser öncüsü lezyon (oluşum) ve daha ileri durumlarda kanser gelişimine neden olabilir. Tedavi için çocuk isteği olanlara yumurtlamanın tekrar sağlanması, çocuk isteği olmayanlara ise eksik olan progesteron hormonunun takviye edilmesi gerekir.
Servikste polip ( rahim ağzı iyi huylu oluşum ), endometriumda polip ( rahim iç tabakası iyi huylu oluşum ) ya da diğer kanamaya yol açacak kitleler (miyom gibi) varsa kanamayı kontrol altına almak için sıklıkla cerrahi müdahale gerekir. Bu müdahale polip durumlarında basit olarak polipin çıkarılması şeklinde olabileceği gibi büyük miyomlarda (rahimde bulunan iyi huylu urlar ) uterusun içinden miyomun çıkarılması veya daha büyük ve rahimi deforme etmişse tamamının çıkarılması şeklinde de olabilir.
OP. DR. TEVFİK SİPAHİ KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM UZMANI
