Tiroid nodülleri, boynunuzun tabanında, göğüs kemiğinizin hemen üzerinde bulunan küçük, kelebek şeklinde bir bez olan tiroidinizde oluşan sert veya içi sıvı dolu yumrulardır. Çoğu tiroid nodülü ciddi ya da kötü huylu değildir ve herhangidir yakınmaya neden olmaz ancak %10 kadarı kanser riski taşır.
Doktorunuzun yaptığı rutin tıbbi muayene sırasında ya da başka bir nedenle yapılan taramada ortaya çıkarılana kadar tiroid nodülünüz olduğunu çoğu zaman bilemezsiniz. Ancak bazı tiroid nodülleri görünecek ya da sizin boynunuza dokunduğunuzda elinize gelecek kadar büyüyebilir veya yutmayı, nefes almayı zorlaştırabilir.
Bazı durumlarda, tiroid nodülleri, tiroid beziniz tarafından salgılanan hormonları üretirler ve aşırı hormon sentezine bağlı (hipertiroidizm, halk arasında zehirli guatr) bulgulara neden olabilirler. Açıklanamayan kilo kaybı, artan terleme, titreme, çarpıntı, sinirlilik bunlara örnek verilebilir.
Bazı tiroid nodülleri ise kanser riski taşır. Ancak hangi nodüllerin kanserli olduğu kan tahlilleri ile ya da semptomlara göre anlaşılamaz. Çoğu kanserli tiroid nodülü yavaş büyür ve doktorunuz bunları keşfettiğinde henüz küçük olabilir. Hatta bazıları dokunarak fark edilemeyecek küçüklükte olabilir. Kan tahlillerinizde hiçbir bulguya neden olmayabilir. Çok saldırgan özellikte olan tiroid kanserleri, büyük, sert, sabit ve hızlı büyüyen nodüllere neden olabilir ancak bu çok nadir bir durumdur. Çoğu tiroid kanseri yıllar içerisinde çok yavaş büyüyen nodüller şeklinde ortaya çıkar.
NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURULMALI
Çoğu tiroid nodülü kanserli olmamasına ve ciddi sorunlar yaratmamasına rağmen, özellikle nefes alma veya yutma güçlüğü çekiyorsanız, mutlaka doktorunuza başvurmalısınız. Bunun dışında boynunuzda şişlik fark ettiğinizde, (özellikle ağrılı olmayan, bir iki hafta içinde geçmeyen ve zaman içerisinde büyüyen), doktorunuza muayene olmanız ve sonrasında ultrasonografi ile değerlendirilmenizde fayda olacaktır.
Aşağıdakiler gibi hipertiroidizm belirtileri ve semptomları yaşarsanız tıbbi yardım alın:
* İştahınız normal veya artmış olmasına rağmen hızlı kilo kaybı
* Hızlı ya da düzensiz kalp atışı
* Ellerde titreme
* Uyku problemi
* Kas güçsüzlüğü
* Sinirlilik
* Aşırı terleme, sıcak basmaları
Tiroid bezinizin yeterli tiroid hormonu (hipotiroidizm) üretmediği anlamına gelebilecek belirtileriniz varsa doktorunuza görünün:
* Soğuk hissetmek, üşümek
* Çabuk yorulmak ve günün büyük kısmında yorgun hissetmek
* Kuru cilt, saç dökülmesi
* Hafıza sorunları
* Depresyon
* Kabızlık
Aşağıdakiler dahil olmak üzere çeşitli koşullar tiroid bezinizde nodüllerin gelişmesine neden olabilir:
- Normal tiroid hücrelerinin aşırı çoğalması ve normal dokunun bir alanda aşırı büyümesi olarak tanımlanabilecek tiroid adenomu nodül oluşturan lezyonlardan biridir. Kötü huylu değildir ancak büyük boyutlara ulaşma ihtimali vardır. Bazı tiroid adenomları ise aşırı hormon salgılayarak hipertiroidizme neden olabilir.
- Tiroid kisti: Tiroiddeki sıvı dolu boşluklar (kistler) dejenere tiroid adenomlarından ya da kolloid maddesi içeren nodüllerden kaynaklanır. Tiroid kistlerinde sıklıkla solid (sert) kısımlar da bulunabilir. Kistler genellikle kanserli değildir, ancak kanserli bileşenler içerebilirler.
- Tiroidin kronik iltihabı: Bir tiroid bozukluğu olan Hashimoto hastalığı, tiroid iltihabına ve yalancı ya da gerçek nodüllerin oluşumuna/büyümesine neden olabilir. Bu genellikle hipotiroidizm ile bulgu veren bir hastalıktır.
- Multinodüler guatr: Guatr terimi, iyot eksikliği veya tiroid bozukluğundan kaynaklanabilen tiroid bezinin herhangi bir nedenle büyümesini tanımlamak için kullanılır. Multinodüler guatr, tiroid bezinde birden fazla, farklı nodül bulunmasıdır. Yaş ile birlikte sıklığı artar.
- Tiroid kanseri: Tiroid nodüllerinin yaklaşık %10 kadarı kanser riski taşır. Zaman içerisinde büyüyen, sert, yutma ya da nefes alma zorluğuna neden olan büyük boyutlu nodüllerde bu risk daha yüksektir. Ailede tiroid veya diğer endokrin kanser öyküsü bulunması ve tıbbi tedavi amaçlı ya da nükleer serpinti vb. kaza sonucu radyasyona maruz kalmak tiroid kanseri riskinizi artırır.
- İyot eksikliği: Diyetinizdeki iyot eksikliği bazen tiroid bezinizin nodül geliştirmesine neden olabilir. Ancak iyotun sofra tuzuna ve diğer gıdalara rutin olarak eklenmesi nedeniyle ülkemizde son yıllarda iyot eksikliği nadirdir. Guatrojen olarak sınıflanan bazı gıdaların (lahana, şalgam, karnabahar, turp, brokoli vb) aşırı tüketildiği bölgelerde nodül sıklığında artış olabilir.
TEDAVİ
Tedavi seçenekleri, tiroid nodülünüzün tipine bağlıdır ve çeşitli testler sonrasında belirlenir. Doktorunuz tarafından yapılacak fizik muayene, ultrasonografi ve tiroid fonksiyon testleri nodüllerinize yaklaşımı belirler. Gerekli durumlarda ince iğne ile biyopsi ihtiyacı olabilir. Bu tetkikler sonucunda riskli bulunan nodül veya nodüller için ameliyat olmanız gerekebilir. Ameliyat olmanız gerekmediğine karar verilen durumlarda ise doktorunuzun belirlediği sıklıklar ile kontrollerinize aksatılmadan devam edilmesi gerekir.
Sağlıklı günler dilerim.
Prof. Dr. Özgür ÖMÜR
