Romatizmal Hastalıklarda Testlerin Anlamı ve Tedavi Yanıtının Kontrolü
Kan, doku ve çeşitli vücut sıvılarını analiz edilmesi, doktorların artriti teşhis etmesine ve izlemesine yardımcı olur. Kan ve diğer laboratuvar testleri artritin teşhisinde ve izlenmesinde kritik bir rol oynar. Doktorunuzun teşhisi doğrulaması, hastalığın ilerlemesini izlemesi, ilaç etkinliğini kontrol etmesi veya ilaçların potansiyel olarak tehlikeli yan etkilere neden olup olmadığını belirlemesi ancak laboratuvar testleri ile mümkündür.
Hastalık Aktivitesinin Teşhisi ve İzlenmesi
İflamatuvar hastalıkların teşhisinde çoğunlukla kullanılan en yaygın testler :
Antinükleer Antikor (ANA) - Lupus, Polimiyozit, Skleroderma, Sjogren Sendromu, Miks Bağ Dokusu Hastalığı ve Romatoid Artrit’in teşhisinde kullanılır.
Romatoid Faktör (RF) - Kan bileşeni olan gama globulinine karşı etkili bir antikor seviyesini tespit eder ve ölçer. Bu test sıklıkla romatoid artritli kişilerde pozitif ve psoriatik artritli kişilerde negatiftir.
Anti-Siklik Sitrüline Peptit (anti-CCP) – Romatoid Artrit'li kişilerin yaklaşık yüzde 60-80'inde pozitif olan testtir.
Ürik asit - Kandaki ürik asit seviyesini ölçer, doktorların gut tanısı koymasına yardımcı olur
HLA Doku Tiplemesi - Ankilozan Spondilit veya Reaktif Artrit tanısını doğrulamak için bazı genetik belirteçlerin varlığını tespit eder.
Eritrosit Sedimantasyon Hızı (ESR) - Kırmızı kan hücrelerinin iltihaplanma varlığını belirlemeye yardımcı olmak için ne kadar hızlı yapıştığını, çöktüğünü ve yerleştiğini ölçer.
C-reaktif Protein (CRP) – Vücuttaki iltihaplanmayı ölçer ve Romatoid Artrit, Psoriatik Artrit veya Lupus’u teşhis etmeye yardımcı olabilir. Yaygın olarak vücutta gelişen tüm iltihaplanmlarda yüksek olarak ölçülür. Tek başına romatizmal hastalık teşhisi için yeterli değildir.
Lyme Serolojisi - Lyme hastalığının varlığını belirlemek için kullanılır.
Tedavi Yanıtı ve Yan Etkilerinin İzlenmesi
Tedavi sürecinin takibinde istenen tetkikler ve anlamı:
Bunlar:
Kas Enzimi (CPK, Aldolaz) - Artrit ve iltihaptan zarar gören kaslar, enzimleri kana salabilir. Bu test, kas hasarı miktarını ve tedavinin iltihabı ne kadar iyi azalttığını ölçer.
Kreatinin - Lupus hastalarında veya böbrekleri etkileyebilecek tedavi şeklinde böbrek fonksiyonlarını izlemek için kullanılır.
Multibiomarker Hastalık Aktivitesi (MBDA) - Bir kişinin hastalığının ne kadar agresif olduğunu, tedavi durdurulursa ve tedavi kombinasyonları en iyi şekilde çalışabilirse ne kadar alevlenebileceğini belirlemek için romatoid artrite bağlı 12 protein, hormon ve büyüme faktörünü kontrol eder.
Karaciğer Enzimi (SGOT, SGPT, Bilirubin, Alkalen Fosfataz) - Kandaki karaciğer enzim seviyelerini ölçer ve karaciğer hasarı olup olmadığını belirlemeye yardımcı olabilir.
Hematokrit (HCT) Ve Hemoglobin (Hgb) - Kırmızı kan hücrelerinin sayısını ve kalitesini ölçer. Düşük sayımlar, tedavinin gastrointestinal kanamaya neden olduğunu düşündürebilir.
Beyaz Kan Hücresi Sayısı - Beyaz kan hücrelerinin seviyesini ölçer. Düşük bir sayı, tedavinin kaynağı azalttığını ve vücudun enfeksiyonla savaşma şansını zedelediğini düşündürebilir.
Trombosit Sayısı - Kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan trombosit sayısını ölçer. Düşük bir sayı, ağır kanama riskine girdiğinizi düşündürebilir.
Rutin Laboratuvar istemlerini değerlendirdikten sonra ihmal edilen ve romatoid artrit / ankilozan spondilit hastalıklarının tanı ve takibi için önem arz eden tetkiklerin de gözden geçirilmesi şarttır.
D vitamini- kalsiyum ve fosfat metabolizmasında etkili vitamindir. Romatizmal hastalıkların hepsinde sıklıkla bakılır ve takip edilir.
B12 vitamini- sinir sisteminin iletimini etkileyen yara iyileşmesinden hücresel iletime kadar her noktada etkili bir vitamindir. Tüm kronik hastalıklarda takip edilmelidir.
Folat-anemi veya nöropatininin (sinir hasarı) nedenini saptamaya yardımcı olmak için yapılan bir testtir. B12 ile beraber takip edilir benzer etkileri gösterir.
Homosistein- B 12 metabolizmasında etkili, üretim hammaddesi olarak değerlendirilir. Kan b12 düzeyinin normal sınırlarda olduğu durumlarda kontrol amaçlı olarak bakılır. Romatizmal hastalıklarda damarsal zararlanma düzeyini gösterir.
Demir- kırmızı kan hücrelerinin içinde bulunan vücudumuzun en önemli elementidir. Hücresel iletimden iyileşmeye kadar etkilidir.
Çinko- En sık ihmal edilen eser elementtir. Çinko tüm hücrelerimizin içinde ve 200 kadar enzimin yapısında bulunur. Çinko diğer minerallere göre daha fazla enzimatik reaksiyonda görev alır. Büyüme geriliği boy kısalığı üreme fonksiyonu, glikoz metabolizması ve immun sistemde aktif rol alır.
IG E- Total olarak alerjik durumu gösterir.
Kalprotektin -Bağırsak iç yüzeyindeki inflamasyon göstergesidir. İnflamatuvar bağırsak hastalıklarının takibinde kullanılır.
Çölyak Parametreleri- Anlam verilemeyen karın ağrıları ishal şişkinlik ve demir eksikliği B12 eksikliğinde şüphelenilmesi ve istenmesi gereken tetkiklerdir.
Insulin (Açlık)- Glikoz metabolizması ve obezitede istenilen tetkiklerdendir.
Kronik hastalıkların tedavisi ve takibinde ana hastalığa odaklanıp diğer hastalığın şiddetini arttıran değerler göz ardı edilebilmektedir. Hastalık çok yönlü olarak ele alınması bazen basit tedavi seçenekleri bile hastada güzel sonuçlar doğurmaktadır. Ayrıca romatizmal hastalıklar, Kalp Hastalığı, Diyabet, Böbrek Hastalığı ve Akciğer Hastalığı gibi ciddi hastalıkları geliştirmeye eğilimlidir. Hastalıkların takibinde eşlik eden ciddi durumlar olmaması için daha dikkatli olunmalı ve tedbir alınmalıdır.
