Pnemokok mikrobu nedir ?
Çocuklarda ağız burun salglarının oyuncak ve etrafa bulaşmasıylada yayılabilir. Bu nedenle insanların toplu halde bulundukları kreş, okul, yuva, kışla, iş merkezleri gibi ortamlarda pnemokok mikrobu kolayca yayılır. Yaşlı insanlar, akciğer hastalığı olanlar, diabetikler, dalağı alınmış kişiler, immun sistemi zayıf kişiler ve özellikle küçük çocuklar bağısıklık sistemi henüz tam olarak gelişmediği için pnemokoklara karşı savunmasızdırlar ve ciddi penemokok enfeksiyonlarına adaydırlar.
Sık rastlanan ölümcül olabilen veya kalıcı hasarlara yol açabilen zatürre, menenjit, sinüzit, orta kulak iltihapları ve bakteriyemi ( kan iltihabı ) gibi ciddi enfeksiyonların en önemli sebeplerindendir. Ayrıca kemik eklem iltihapları, kalp ve kalp zarlarının iltihapları, karın zarı iltihapları ve beyin apselerinin de önde gelen sebeplerindendir. Pnemokok hastalıkları içinde en sık görüleni orta kulak iltihaplarıdır, en tehlikeli olanları ise menenjit, beyin apseleri , kalp ve kalp zarı iltihaplarıdır. Tamamına bakıldığında en çok ölüme sebep olan pnemokok hastalığı ise zatürredir.
Pnemokoklar aynı zamanda bu hastalıkların en sık sebebidir. Orta kulak iltihaplarının % 30 55 inden, bakteriyel menenjitlerin % 30 50 sinden, toplumdan kazanılan zatürelerin ise % 65 inden pnemokoklar sorumludur. Pnemokok enfeksiyonları ciddi ölüm ve sakatlıklara neden olan enfeksiyonlardır. Dünyada her yıl 1 milyona yakın çocuk pnemokok enfeksiyonları nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Pnemokoklara bağlı menenjitlerde ölüm oranı % 15 sakat kalma riski % 35 dir. Ülkemizde ise 1-5 yaş arası çocuk ölümlerinin % 27 si zatüre nedenlidir. Zatürelerin ise önemli kısmından pnemokoklar sorumludur.
Pnemokokların tedavisi
Pnemokok hastalıkları antibiyotiklerle tedavi edilirler fakat son yıllarda antibiyotiklere dirençli pnemokoklar artmaya başladı. Buda tedaviyi zorlaştırmaktadır.
Pnemokok hastalıklarından korunmak mümkünmü?
Yaşlı ve kronik hastalığı olan bireylerde ise pnemokoklar ölümcül ve ağır seyreder. Pnemokok hastalıklarından korunmanın en önemli yolu aşılamadır. Pnemokokların 90 tipi olmakla birlikte bunların bir kısmı hastalıklara neden olmaktadır. 23 farklı pnömokok tipini kapsayan aşı polisakkarit yapısında olmasından dolayı 2 yaşından küçük çocuklara yapılamamakta ve kısa süreli bağışıklık oluşturmaları nedeni ile 5 yılda bir tekrar edilme zorunluluğu olmaktadır. Bu nedenle,çocuklarda sık rastlanan 7 pnömokok tipinin antijenlerini içeren konjuge pnemokok aşısı üretilmiştir, bu aşı 2 yaş altında yapılmakta ve menenjitler de %80 , zatürre de %20, orta kulak iltihabında da %60 oranında koruma sağlamıştır. Orta kulak iltihabı sonrası gelişen iletim tipi işitme kaybına neden olan orta kulak içi sıvı toplanmaları ve bu nedenle kulağa tüp takılması ihtiyacı, aşıdan sonra %40 civarında azalmıştır. Bu aşı ile iki yaş altındaki çocuklarda görülen pnömokok hastalıkları % 80 oranında önlenebilmektedir. Konjüge pnömokok aşısının rutin uygulamaya girmesiyle penisilin direnç oranlarında belirgin bir azalma meydana gelmiştir. Pnemokok aşısı sağlık bakanlığını rutin aşı programı içinde yer almamaktadır dolaysıyla bu aşıyı ailelerin yaptırması gerekmektedir. Ayrıca yaşlılar, kronik akciğer hastalığı olanlar, dalağı alınmış kişiler, immun sistemi zayıf kişiler, diyabetliler gibi pnemokok hastalığına meyli olan kişilerin de 5 yılda bir pnemokok aşısı olmaları önerilmektedir.
Pnemokok hastalıkları hızlı seyirli hastalıklardır. Menenjit zatüre gibi ciddi pnemokok hastalıkarı zaatler içinde ciddi boyutlara ulaşabilirler. Pnemokolara bağlı menenjitler ölümle sonuçlanmasalar bile sağırlık, kalıcı zeka gerilikleri, körlük, havale ve ögrenme güçlüğü gibi sakatlıklara neden olur.
Pnemokok doğada bolca bulunan doğumdan itibaren insan burun ve boğazına yerleşen uygun koşullar oluşunca hastalık yapan bir mikroptur. Çocuklarda burun ve boğazda pnemokok taşıyıcılığı % 40 - 50 civarındadır. Erişkinlerde pnemokok taşıyıcılığı % 5- 10 seviyelerine iner. Pnömokok bakterisinin bilinen 90 kadar tipi vardır fakat en ağır hastalık tablosuna, bunların 10 kadarı neden olur.
Nasıl bulaşır ?
Burun boğazlarında pnemokok mikrobu taşıyan kişiler öksürük, hapşırıkla bunu etrafa yayarlar ve aynı ortamı paylaşan kişilere bu mikrop bulaşır. Ayrıca yıkanmamış ellerle dokunmak, öpüşmek.
