Gelişen teknolojiye ve ileri tanı tedavi yöntemlerine rağmen kalp ve damar hastalıkları tüm dünyada ölümlerin en önemli sebebi olmaya devam etmektedir . Ülkemizde neredeyse her iki ölümden birisi kalp ve damar hastalıklarından kaynaklanmakta ve önemli bir kısmı da ani ölüm şeklinde (halk deyimi ile gizli kalp) olmaktadır. Gün geçmiyor ki bir tanıdığımız veya yakını kalp krizi veya inme geçirmemiş olsun. Kalp ve damar hastalıkları;getirdiği acılar ve sağlık kaybının yanında ülke ekonomisi içinde ciddi bir külfet oluşturmaktadır. Bu sebeplerden dolayı kalp ve damar hastalıklarına bağlı kayıpları azaltmak için kalp damar hastalığı riski belirlenmesi ve riskli bireylerde riskin azaltılması için gerekli tüm tedbirlerin alınması tüm Kardiyoloji derneklerince önerilmektedir.

Risk nasıl hesaplanır?

Risk hesaplamak için kalp hastalığı için risk oluşturan, yaş, cinsiyet, şeker hastalığı, hipertansiyon, kolesterol düzeyleri , sigara içiciliği, boy, kilo gibi parametreler kullanılır. Birçok risk hesaplama metodu olmasına rağmen en çok kullanılanlar Amerika kardiyoloji cemiyetlerinin önerdiği ACC/AHA (http://www.cvriskcalculator.com/) risk hesaplama yöntemi, Avrupa Kardiyoloji derneğinin önerdiği SCORE risk modeli ve ingilizlerin kullandığı QRISK2 (https://qrisk.org/2016/index.php) risk hesaplama yöntemidir. Hesaplama sonucunda 10 yıllık kalp krizi ve inme riski verilir. Avrupa ve ingiliz hesaplama yöntemine göre % 10 ve üzeri çok yüksek risk, %5-10 arası yüksek risk, %1-5 arası orta risk, %1 ‘in altı ise düşük risk olarak kabul edilmektedir. ACC/AHA hesaplamasına göre %7.5 ve üzeri yüksek risk olarak kabul edilmektedir. Yüksek ve çok yüksek riskli hastalarda tüm risk azaltıcı tedaviler (ilaç dışı ve ilaç tedavileri) zaman kaybetmeden uygulanmalı ve birey yakın hekim takibinde olmalıdır.

Herkese risk hesaplanmalı mı?

Risk hesaplaması yapmaya gerek olmayan grup zaten yüksek risk grubunda olanlardır.

Peki kimdir bunlar:

1) Kanıtlanmış kalp damar hastalığı olanlar [ kalp krizi geçirenler, kalp krizi geçirmese de anjio ile damar hastalığı saptananlar, anginası (kalbe bağlı göğüs ağrısı) olanlar, kalp damarı harici damarlarında damar hastalığı saptananlar (varis hariç), stress eko-efor testi veya sintigrafi ile kalp iskemisi (kalp beslenme bozukluğu) saptananlar, inme geçirenler, geçici inme geçirenler, ultrasonla şah damarında plaklar saptananlar, aort damarında genişleme ya da plak saptananlar]

2) Ailevi (genetik) kolesterol yüksekliği olanlar :

3) Kontrol edilemeyen tek bir risk faktörü olanlar : Her türlü uyarıya rağmen yoğun sigara içiciler, tedaviye rağmen tansiyonu kontol altına alınamayan hipertansiyon hastaları (180/100 ve üzeri), kuvvetli aile öyküsü olanlar ( birden fazla birinci derece yakınında erken yaşta (kadın için 65 yaştan önce , erkek için 55 yaştan önce)kalp krizi veya inme

4) Üçten fazla risk faktörü olanlar

5) Hedef organ hasarı olan tip 1 diabeti olanlar

6) 40 yaş üstü tip 2 diabeti olanlar

7) Kronik böbrek hastlığı olanlar (evre3-5)

Riskimi kendim hesaplayabilir miyim?

Teorik olarak yukarıda verilen linklerden ulaşarak riskinizi hesaplayabilirsiniz ancak hesaptan ziyade yorumlamak ve tedavi planı yapmak önemli olduğu için hekiminizin yapması ve yorumlaması daha sağlıklı olacaktır.

SONUÇ OLARAK

Eğer halihazırda yüksek risk grubunda iseniz veya riskinizi bilmiyorsanız hekiminize başvurup riskinizin belirlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması hayati öneme sahiptir. Sağlıklı ,düşük riskli günler dileği ile.

Doç. Dr. Ahmet Temiz