Hipotiroidizm ve depresyon

Hipotiroidizm metabolik olayların genel bir yavaşlamasıyla sonuçlanan tiroid hormonlarının noksanlığından kaynaklanan bir sendromdur. Tiroid hormon noksanlığı vücuttaki her dokuyu etkilediğinden çeşitli sistemlere ait belirti ve bulgular vardır(1). Sık karşılaşılan bulgular soğuk intoleransı, depresyon, kuru cilt, saç dökülmesi, yorgunluk, eklem ağrıları, menstrüel düzensizlikler, konstipasyon, mental yeteneklerde azalma, kas krampları , güçsüzlük, uykuya meyil ve kilo artışıdır. Bradikardi , ödem, kuru ve kırılgan saç, hipo veya hipertansiyon, derin tendon reflekslerinde azalma ve yavaş konuşma gözlenebilir(2,3).

Hipotiroidizmde mental bozukluklara özgül olarak ilk dikkati çeken 1873’te Sir William Gull olmuştur(4). İlk olarak Asher hipotiroidizmin depresyona yol açabileceğini ve tiroid hormon replasmanı ile düzelebileceğini açıklamıştır(5). Depresyon  klinik hipotiroidizmin sık görülen bir semptomudur(6,7). Hipotiroidizmde psikomotor yavaşlama, psikoz, anksiyete, hafıza bozukluğu, disorientasyon, entelektüel yavaşlama, demans, paranoya, vizüel halüsinasyonlar , odituar değişiklik ve delüzyonlar görülebilir(8).

Subklinik hipotiroidizm serum serbest tiroksin (fT4) ve triiyodotiroinin (fT3) seviyelerinin normal, serum tirotropin (TSH) seviyesinin yüksek olduğu tiroid fonksiyon bozukluğudur (9,10). Subklinik hipotiroidizm en sık görülen tiroid fonksiyon bozukluğudur(10). Prevalans yaşla birlikte artmakta ve kadınlarda daha yüksektir(11,12). Subklinik hipotiroidizm önceden semptomsuz bozukluk olarak tanımlanmasına karşın sıklıkla duygudurum ve kognitif komponentleri ile tanınmaktadır(13). Depresif hastaların %3.5-13.6’sında subklinik hipotiroidizm görülmektedir(14,15,16). Subklinik hipotiroidizmin depresyon için risk faktörü olduğu belirtilmiştir(13,15,16,17).

Klinik hipotiroidizmin nöropsikiyatrik sonuçları iyi bilinmekle beraber subklinik hipotiroidizmin de kognitif disfonksiyon ile ilişkisi belirtilmiştir. Subklinik hipotiroidili hastalarda hafıza fonksiyonunda bozulma belirtilmiştir(18,19,20). Yapılan bir çalışmada subklinik hipotiroidizmde konuşmada akıcılığın bozulmasının TSH seviyesi ile korele olduğu gösterilmiştir(21).

Tedaviye dirençli depresyonu olan hastalarda hipotiroidizmin farklı evrelerinin prevalansı %29- ile %100 arasında değişmektedir (15,22). Refrakter depresyonu olan hastalarda subklinik hipotiroidizm daha sık görülmektedir (22,23).

1. Copper DS, Greenspan FS, Ladenson PW. The Thyroid gşand. In: Greenspan’s Basic& Clinical Endocrinology. Gardner DG, Shoback D. 8nd ed, Chapter 8, Lange Medical Books, Mc Graw Hill, New York 2007, pp.209-280.

2. Singer PA, Cooper DS, Levy EG, et al. Treatment guidelines for patients with hyperthyroidism and hypothyroidisim. JAMA 1995;273:808-812.

3. Mehta V, Savino JA. Surgical management of the patient with a thyroid disorder. Clin Geriatr Med 1995;11.291-309.

4. Ata M.E. Tiroid hastalıkları ve nöropsikiyatrik açılımlar. 1. Baskı Melisa Matbaacılık, İstanbul 1999, s.30-339.

5. Constant EL, Adam S, Seron X, Bruyer R, Seghers A, Daumerie C. Hypothyroidism and depression: a common executive dysfunction?. J Clin Exp Neuropsychol 2006;28(5):790-807.

6. Lindsay RS, Toft AD. Hypothyroidism. Lancet 1997;349:413-417.

7. Weetman AP. Hypothyroidism: screening nd subclinical disease. Br Med J 1997;314:1175-1178.

8. Peiris  AN, Oh E, Diaz S. Psychiatric manifestations of thyroid disease. South Med J 2007;100(8):773-774.

9. Cooper DS. Clinical practice: subclinical hypothyroidism. N Engl J Med 2001;345:260-265.

10. Fatourechi V. Subclinical hypothyroidism: an update for primary care physicians. Mayo Clin Proc 2009;84(1):65-71.

11. Hollowell JG, Staehling NW, Flanders WD, et al. Serum TSH,T4, and thyroid antibodies in the United States population(1988 to1994): National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES 3). J Clin Endocrinol Metab 2002;87:489-499

12. Canaris GJ, Manowitz NR, Major G, Ridgeway EC. The Colorado thyroid disease prevalence study. Arch Intern Med 2000;160:526-534.

13. Esposito S, Prange AJ Jr, Golden RN. The thyroid axis and mood disorders: overview and future prospects. Psychopharmacol Bull 1997;33(2):205-217.

14. Berlin I, Payan C, Corruble E, Puech AJ. Serum thyroid-stimulating-hormone concentration as an index severity of  major depression. Int J  Neuropsychopharmacol 1999;2(2):105-110.

15. Joffe RT, Levitt AJ. Major depression and subclinical (grade 2) hypothyroidism. Psychoneuroendocrinology 1992;17:215-221.

16. Gold MS, Pottash ALC, Extein I. Hypothyroidism and depression: evidence from complete thyroid function evaluation. Journal of the American Medical Association 1981;245:1919-1922.

17. Haggerty JJ Jr, Stern RA, Mason GA, et al. Subclinical hypothyroidism: a modifiable risk factor for  depression? Am J Psychiatry 1993;150:508-510.

18. Monzani F, Del Guerra P, Caraccio N, et al. Sublinical hypothyroidism: neurobehavioral features and beneficial effect of L-thyroxine treatment. Clin Investig 1993;71.367-71.

19. Baldini IM, Vita A, Mauri MC, etal. Psychopathological and cognitive features in subclinical hypothyroidism. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry 1997;21.925-935.

20. Haggerty JJ Jr, Garbutt JC, Evans DL, et al.  Subclinical hypothyroidism: a review of neuropsychiatric aspects. Int J Psychiarty in Medicine 1990;20(2):193-208.

21. Manciet G, Dartigues JF, Decamps A, et al. The PAQUID survey and correlates of subclinical hypothyroidism in elderly community residents iin the southwest of France. Age Aging 1995;24:235-241.

22. Howland RH. Thyroid dysfunction in refractory depression: implications for pathophysiology and treatment. J Clin Psychiatry 1993;54:47-54.

23. Nemeroff CB. Augmentation regimens for depression. J Clin Psychiatry 1991;52:21-27.