Hipertansiyon nedir?
Hipertansiyon tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de önemli bir sağlık sorunudur. Kalp hastalığına bağlı ölümlerin %45'inden, inmeye bağlı ölümlerin %50'sinden hipertansiyon sorumludur. Tansiyon yüksekliğinin kontrol altına alınması, bu hastalıkların ortaya çıkma olasılığını belirgin olarak düşürecektir. Hipertansiyonun %95'i primer (esansiyel) hipertansiyon dediğimiz, çeşitli faktörlerin bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkan ve damarların esnekliğinin azalması nedeniyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Geri kalan %5'te ise ikincil bir sebep saptanır. Böbrek ve böbrek üstü bezi hastalıkları gibi problemler izlenebilir.
Hipertansiyon nasıl takip edilmelidir?
Türk Kardiyoloji Derneği verilerine göre hipertansiyonu olan hastaların tansiyonu 2003 yılında %8 oranında kontrol altında iken 2012 yılında bu oran %28,7'ye yükselmiştir. Görüldüğü üzere hala hipertansiyonu olan hastaların çok büyük bir kısmında tansiyon kontrol altında değildir. Kan basıncını takip etmeme, yaşam koşullarında düzenleme yapmama, ilaç kullanmama veya ilaç alsa dahi tansiyonunu takip etmediği için ilacının yetersiz kaldığını fark edememe ve düzenli hekim kontrolüne gitmeme gibi sebepler nedeniyle uygun değerlerde tansiyona sahip olan hasta popülasyonu yüzdesi maalesef çok düşüktür. Kan basıncınızın ideal değeri genel olarak 120/80 mmHg'dır. Ancak kişiye özel birtakım değişkenler o kişi için ideal tansiyonu belirlemektedir. Muayene sırasında büyük tansiyonunuz 130, küçük tansiyonunuz 90 mmHg üzerinde ise doktorunuz size evde kan basıncı takibinizi yapmanızı önerebilir. Ev takibi minimum 5, ideal olarak 7 gün sabah ve akşam yapılır. Ev takibinde kan basıncı ortalaması 135/85 mmHg ise hipertansiyondan bahsedilebilir.
Hipertansiyon nasıl tedavi edilir?
Hipertansiyonda, doktorunuz ölçülen kan basıncı değerine göre tedavinizi planlayacaktır. 24 saatlik kan basıncı takibi cihazı ile takip de hem hipertansiyon teşhisinde hem de tansiyon hastası iseniz, verilen tedavi ile tansiyonunuzun ideal seviyede gidip gitmediğinin takibinde önemli bir gereçtir. Muayene sırasında çekilen elektrokardiyografi, kalp ultrasonu olarak nitelendireceğimiz ekokardiyografi çekilmesi, bazı laboratuvar tetkiklerinin yapılması da teşhis, tedavi ve takip konusunda bize fikir veren parametrelerdir. Böbrek fonksiyonları, kan şekeri değerleri, sodyum potasyum gibi elektrolitler ve hekiminizin, kliniğinize göre isteyeceği kan tetkikleri sonuçları da vereceğimiz tedavinin şekillenmesinde önemli rol oynar.
Hipertansiyon tanısı alan bireyin alması gereken tedbirler:
Yaşam tarzı değişiklikleri:
1) Tuz alımının azaltılması. Türkiye'de kişi başı ortalama tuz alımının 15-16 gram olduğu saptanmıştır. Bu değer oldukça yüksektir. Günlük 2,5-3 gr'a inilmesi tansiyon yüksekliğinin kontrolünü kolaylaştıracaktır.
2) Kilo kontrolü: Bel çevresinin erkeklerde 102, kadınlarda ise 88 cm. üzerinde olması genel olarak kardiyovasküler riskin arttığını gösterir. İdeal kiloya ulaşmak, en azından fazla olan mevcut kilonun %5-10'unu vermek tansiyon kontrolünü kolaylaştıracaktır.
3) Sağlıklı beslenme: Tuz alımınızı günde 2300 mg'ın altına düşürün. Başlangıç için 5 gr'ın altında tüketim ile başlayıp damak tadınız alıştıkça miktarı azaltabilirsiniz. İdeal tuz miktarı günlük 1 tatlı kaşığı ile sınırlamaktır. Haftada en az iki gün balık tüketin. Lifli gıdalar tüketmeye özen gösterin. Özellikle tam tahıllı yiyecekler bu konuda size yardımcı olacaktır. Yeşil sebzelerin tüketimine ağırlık verin. Salamura yiyecekler, zeytin, turşu, salam, jambon, sucuk, hardal, mayonez, ketçap gibi gıdaların tüketiminden, aşırı yağ tüketiminden kaçınılmalıdır.
4) Hareketli yaşam ve egzersiz: Düzenli yapılan egzersiz orta vadede damar direncini azaltarak yüksek tansiyonun kontrolünü kolaylaştırır ve kalp sağlığını korur. Bunu sağlayan egzersiz çeşidi aerobik egzersizdir. En kolayı yürüyüş ve yüzmedir. Tabi ki fiziksel durumunuz, koşullarınız bu egzersizin çeşidini etkileyecektir. Kalp hızınızı egzersize başladığınız sıradaki sayının %50'si artırmanız egzersiz miktarınızın belirleyicisidir. Kalp hızı 70 ile başlamışsa kalp hızını 105'e kadar çıkarmak ve bu tempoda haftada 3 gün 40 dakika, ya da her gün 20 dakika aerobik egzersiz, düzenli yapıldığı takdirde kalp sağlığınız ile ilgili harika sonuçlara sebep olabilir. Kondisyonunuza göre egzersiz miktarı kademeli olarak ideal seviyeye çıkarılabilir.
5) Sigara kesinlikle bırakılması, alkolün kesilmesi ile kan basıncınızın ideal seviyeye ulaşmasını kolaylaştıracağınız aşikardır.
Tansiyonu 130-139/85-89 mmHg arasında olan bireylerin kan basınçları, sadece yukarıdaki tedbirler ile dahi ideale gelebilir. Bu değerlerin üzerindeki tedaviyi hekiminizin önerileri doğrultusunda uygulanmanız gerekmektedir. Çünkü tansiyon tedavisi kişiye özgü bir tedavidir. Verilecek tedavinin şekli, dozu, başlama zamanı kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. İlacı başlayıp geriye dönmeden kontrolsüzce hayata devam edilmesi uygun değildir. Hipertansiyon kronik bir hastalıktır ve doktorunuzun önerileri doğrultusunda takip gerektirmektedir. Kalp ve damar sağlığınızı koruyabildiğiniz ve koruyabildiğimiz sağlıklı günler dilerim.
