Çalma, çocuğun kendisine ait olmayan bir eşyayı izinsiz olarak almasıdır. Okul öncesi dönemde görülen izinsiz alma davranışı, bir uyum ve davranış bozukluğu olarak kabul edilmez. Bu dönemde çocuklarda mülkiyet duygusu tam olarak gelişmediği için, çocuk başka birisine ait olan eşyayı izinsiz olarak almanın kötü bir davranış olduğunu anlamakta güçlük çeker.
Okul çağlarında görülen ve sık tekrarlanan çalmalar üzerinde önemle durulmalıdır. Çalma davranışı, süreklilik gösteriyorsa profesyonel yardım alınmalıdır.
ÇALMA DAVRANIŞININ NEDENLERİ
1.Hatalı anne-baba tutumları
Aşırı disiplinli tutum. (Çocuğun sık cezalandırılması ya da anne-babanın dayak,tehdit, polisle korkutma vb. gibi tutumları nedeniyle oluşan intikam alma duygusu, çocuğu çalma davranışına yöneltebilir)
Kıyaslamacı tutum. (Başarılı bir çocukla kıyaslanan bir çocuk, ondan intikam almak için eşyalarını alabilir)
Anne-babanın paraya aşırı düşkünlüğü ya da cimriliği.
Maddi cezalar verme. (Çocuğa yeterli harçlık verilmemesi, harçlığının kesilmesinin ceza olarak kullanılması)
Gereksinimlerin giderilmemesi.(Çocuğun temel ihtiyaçlarının karşılanmaması, anne-babanın sevgi ve ilgi eksikliği)
Önceki çalma davranışının pekiştirilmesi.(Başkasına ait olan bir şeyi eve getirdiğinde anne-babanın fark etmemesi, fark ettiği halde önemsememesi ya da aşırı suçlayıcı sert tepkiler göstermesi)
2.Değersizlik duygusu ve öz-güven eksikliği
Bir grubun onayını alma ihtiyacı.(Burada amaç çalmak değil, başkalarına yaranmaktır)
Özgüvenini artırma çabası.(Bazı çocuklar kendi güçlerini, erkekliklerini kanıtlamak için yapabilirler)
Çocuğun depresyonda olması.(Yoğun değersizlik ve yetersizlik duyguların telafisi için, değerli gördüğü eşyaları alma eğilimi görülebilir)
3.Kıskançlık ve rekabet duyguları
Yeni doğan kardeşe karşı yoğun kıskançlık duyguları yaşaması. (İlgi görmek ya da kızgınlık duyguları nedeniyle çalma eğilimi görülebilir)
Kardeşlerini ya da başka çocukları kıskanması.(Çocuklar yaşadıkları rekabet duygusunu bastırabilmek için çalma davranışı gösterebilirler)
4.Özdeşleşme sorunu
- Çocuğun özdeşleşmek için kendine kötü örnek seçmesi.(Bir televizyon filmi, çizgi film ya da bilgisayar oyunlarında ki kötü karakterler örnek alınabilir)
Çocuğa dürüstlük ve başkalarının mülküne önem verme öğretilmelidir.
Önce anne-baba çocuğa örnek olmalıdır. Başkasına ait eşyalar alınmamalı, bulunmuş eşyalar geri götürülmelidir.(Örneğin; otellerden hatıra diye alınan havlular, kaşık-çatallar vb.gibi)
İletişime önem verilmelidir. Eğer evde çocuk yakın ilişkiden yoksunsa, yeterli zaman ayrılmıyorsa, aile bireyleri arasındaki ilişki güçlendirilmelidir.
Çocuğun gereksinimlerini karşılayabilecek miktarda belirli bir harçlık verilmelidir.
Çocuğa ihtiyacı olduğunda, kendisine ait olmayan bir eşyayı nasıl ödünç alabileceği ve bunu nasıl geri vereceği öğretilmelidir.
Etrafta bozuk para gibi cezbedici eşyalar bırakılmamalıdır.
Çocuğun kendisine ait eşyaları olmalıdır. Anne-baba çocuğun eşyalarını kullanacağı zaman ondan izin almalıdır.
Kesinlikle fiziksel ceza verilmemelidir. Anne-baba aşırı sert tepki göstermeden, olayı onaylamadığını gösterebilir.
Çocuğu kötü olarak damgalamamak gerekir. Çocuğun sadece o andaki yaptığı davranış eleştirilmelidir.
Çocuğun aldığı eşyayı geri vermesi sağlanmalıdır. Çocuk aldığı eşyayı, kendisi özür dileyerek geri vermelidir. Ceza olarak harçlığı kesilmemelidir. Eğer eşya kırılmış ya da bozulmuşsa yenisi alınmalı ve parası çocuğun harçlığından ödetilmelidir. Şüphelenilen durumlarda çocukla konuşmak gerekir."Benim cüzdanımdan para alıp almadığından emin değilim, fakat sana çok gerektiği için aldıysan ve eğer geri verirsen seninle gurur duyacağım. Benim seninle gurur duymamdan daha önemlisi senin kendinle gurur duyman” şeklinde bir konuşma aldığı eşyayı geri vermesini sağlayabilir.
Uzm.Dr. Sevilay ZORLU
Psikiyatrist & Psikoterapist
www.antalyaterapipsikiyatri.com
www.antalyacinselterapi.com
Şirinyalı Mh. İsmet Gökşen Cad.
1528 S. Şahbaz Apt. K:2 D:5
0 (242) 316 98 99
