Böbrekler, yaşamın devam edebilmesi için atık ürünlerin idrar yoluyla vücuttan atılmasını sağlar. Aynı zamanda vücut için gerekli olan bazı maddelerin seviyesini ayarlamak gibi filtre görevi de vardır. Kanın temizlenmesi esnasında mineral ve tuzlardan oluşan sert tortular böbrek taşlarını oluşturmaktadır.
Taşın neden oluştuğu halen tam olarak bilinmese de taş hastalığının sıklığı, yaşanılan coğrafyadan cinsiyete , beslenmeden genetiğe kadar çeşitli faktörlere bağlı olarak artabilir.
Yetersiz sıvı alımı gün içinde yeteri oranda su içilmemesi, idrarla atılan taş öncüsü maddelerin yoğunluğunu artırır ve idrar asidik hale gelir.
Erkeklerde kadınlara göre 3 kat daha fazla ve beyaz ırkta daha sık görülen böbrek taşların da aile öyküsü de belirleyicidir.
Beslenme ; Tuz, protein ve şekerden zengin bir beslenme düzeni böbrek taşına zemin hazırlayabilir
Böbrekte oluşan taşların birçoğu, genellikle kalsiyum oksalat formundaki kalsiyum taşlarıdır. İdrar yollarında taşların çökmesine engel olan sitrat gibi maddelerden zengin besinlerin tüketilmesi böbrek taşlarının oluşum riskini azaltır.
BELİRTİLER
AĞRI; Ağrı, böbrek taşında en sık rastlanan belirtidir. Ağrı böbrek bölgesinde, sırtta, alt karın bölgesinde ve kasıklarda görülebilmektedir. Böbrek ağrısının şiddeti, belli belirsiz bir sızlamadan son derece şiddetli, kıvrandırıcı ve hastaneye yatmayı gerektirecek duruma kadar değişik düzeylerde olabilir. İdrar yaparken ağrı ve sık idrar hissi yaşanabilir. Ağrı atakları taşın üreter içerisindeki hareketi ile ilişkilidir.
İDRARDA KAN; Böbrek taşı olan hastaların çoğunda olur
DİĞER BELİRTİLER; Bulantı, kusma, idrar yaparken acı-yanma ve sık idrar hissi yaşanabilir. Bazı hastalarda taş, idrar kanalına yapışarak iltihap gelişimine yol açabilir. Böbreği doldurabilecek kadar büyük bazı taşlar zamanla böbrek kaybına yol açabilir.
BÖBREK TAŞI TEŞHİSİ
Böbrek taşının teşhisinde üroloji doktorunun detaylı muayenesi ve isteyeceği tetkikler önemlidir.
İdrar ve kan testi, görüntüleme yöntemleri (Ultrason, Tomografi), Böbrek taş analizi gibi yöntemler kullanılır.
BÖBREK TAŞI TEDAVİSİ
Başlangıçta hastalara, taşın kendiliğinden düşmesi beklenirken, sadece ağrı kesiciler ve su içmesi önerilir. Sıvı tedavisi ile idrar çıkışı arttırılarak taşın atılmasını kolaylaştırılır.
Eğer taş düşürülemes ise;
Boyutu 5-6 milimetreye kadar olan küçük taşlar, çoğunlukla kendiliğinden atılırlar. Daha iri taşların, kendiliğinden düşmesi enderdir. Büyük taşların bir şekilde girişimsel tedaviye ihtiyacı olur.
ÜRETEROSKOPİ VE RETROGRAD İNTRARENAL CERRAHİ
Böbrek içindeki taşların kıvrılabilir veya ince aletler kullanarak,taşa ulaşıp laser veya çeşitli taş kırma cihazların yardımıyla taşın kırılıp, özel aletler yardımıyla taşın alınması yöntemidir. Özel cihazlar ile idrar yolu uç kısmında direkt girilir, üretra, mesane ve üreter geçilerek böbreğe ulaşılır ve taş kırılır.
Böbrek içi lazerle çeşitli taş kırma cihazları ile yapılan bu işlem genel anestezi altında gerçekleştirilir. Kırılan taşın kırıntılarının mesaneye akması için genelde böbrekten mesaneye uzanan bir tel (DJ stent) kullanılabilir.
PCNL (PERKÜTAN BÖBREK TAŞI ÇIKARILMASI)
Büyük veya komplike taşlar ya da taş kırma tedavisine dirençli taşlar ciltten böbrek içerisine yerleştirilen bir tüp yoluyla (perkütan veya kapalı yöntem) çıkarılma işlemidir. Bu ameliyat yönteminde kullanılan ince teleskopik aletler ile ciltten geçilerek böbreğin içerisindeki taşa direkt olarak ulaşılıp, bu taşlar lazer veya çeşitli kırma yöntemleri ile kırılarak taşın tedavisini sağlar.
ESWL(TAŞ KIRMA)
Böbrek taşının bulunduğu bölge ve büyüklüğüne bağlı olarak şok dalga tedavisi taş kırma yöntemi kullanılabilir. ESWL yönteminde taşlar röntgen ışını veya ultrason kullanılarak odaklanır ve bu etki ile taş yüzeyinde kırılma etkisi yapılır.
Taş kırma da kullanılan enerji kaynakları; ses dalgaları, holmium laser veya pnömotik enerjidir.Bu yöntemler ile taş kırılarak küçük parçalara ayrılır ve emme makinası ile vakumlanarak çıkartılabilir.
AÇIK BÖBREK TAŞI AMELİYATI:
Gelişen teknoloji nedeniyle böbrek taşlarının açık ameliyatı günümüzde çok az yapılmaktadır.
TAŞ OLUŞUMUNU ENGELLEMEK VE KORUNMA
Böbrek taşlarının oluşma sebebi farklılık göstermektedir. Özellikle beslenme şekline göre alınacak önlemler oluşan böbrek taşına göre farklılık göstermektedir. Gün içerisinde yeterli miktarda su tüketimi böbrek taşları oluşumunun engellenmesi bakımından ilk sırada yer almaktadır. Günlük idrar çıkışının üzerinde su tüketiminin yapılması gerekir. Günlük tuz tüketiminin azaltılması böbrek taşı oluşum ihtimalini düşürdüğü gibi hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları başta olmak üzere birçok rahatsızlık riskini de azaltmaktadır.
Böbrek taşı olan, taş düşürmüş veya böbrek taş ameliyatı olmuş hastalar
Günde enaz 2 lt su tüketmek, tuz tüketimini kısıtlamak ,aşırı et tüketimini azaltmak, günde bir adet limon veya bir bardak limonata tüketmek, B6 Vitamini takviyeleri ve düzenli spor yapmak taş oluşumu engelleyebilir ve korunmada etkilidir.
